نكاتي كه بايد  درباره تيروئيد وبيماريهاي آن بدانيم

   مقدمه
  آزمايشهايي كه براي تشخيص دركودكان انجام مي شود
 چه هستند
  كم كاري مادرزادي تيروئيد
  گواتر مادرزادي
 تيروئيد مزمن (هاشيموتو)
  بيماري گريوز
  اختلالات ديگر تيروئيد
  بيماري تيروئيد ورشد
  درمان
 

مقدمه
بيشتربيماريهاي تيروئيد كه در بالغين مشاهده مي شود دراطفال نيز مشهود است اگرچه درمان گاهي متفاوت است , اما اصول درمان همان است.

براي كودك با توجه به سطح درك وآگاهي بايددرمورد تيروئيد وعمل آن توضيح داده شود. بهترين راه براي آن اين است كه شكل تيروئيد را با نشستن پروانه اي جلوي گردن روي مجراي هوايي بالايي استخوان ترقوه مقايسه كرد. انتهاي پائين غده در بچه ها رابه وسيله بالابردن مختصر چانه وعقب بردن مختصرسربه عقب مي توان مشاهده كرد, بخصوص اگرتيروئيد بزرگتراز طبيعي باشد. عمل تيروئيد همانند يك كوره مي باشد. اگرتيروئيد پركار باشدباعث افزايش سوخت وساز مي شودواگرتيروئيد طبيعي باشد , تنظيم كننده حرارت درست كارمي كند.

تيروئيد براحتي قابل افتراق از غدد لنفاوي كوچك گردن كه به آساني دراطراف گردن كودك قابل لمس است , مي باشد. غده تيروئيد توليدكننده هورمون تيروئيد است كه همه سلولهاي بدن جهت آمادگي براي فعاليت مناسب نياز به آن دارند , هيپوتالاموس وهيپوفيز غدد كوچكي هستند كه درقاعده مغز قرار دارند. اندازه آنها به اندازه بند آخر انگشت مي باشد ودر پشت پل بيني وبين دو چشم قرار دارد. هيپوتالاموس توليدكننده هورموني به نام TRH مي باشد كه به سمت سلولهاي معيني از هيپوفيز حركت مي كند وباعث توليد هورمون ديگري به نام تيروتروپين (TSH ) مي شود. TSH بطور مستقيم روي تيروئيد اثرمي گذارد وباعث توليد هورمونهاي تيروئيد مي شود. اگر تيروئيد هورمون تيروكسين (T4) را به مقدار زياد توليد, باعث كاهش توليد TRH وTSH مي شودواگرT4  كم ساخته شود توليدTSH  تحريك مي شود.

آزمايشهايي كه براي تشخيص دركودكان انجام مي شود چه هستند
يك نمونه خون برايTSH وT4 ازوريد دست يابازو گرفته مي شود كه پزشك بداند آيا كار تيروئيد كودك طبيعي است ؟ يا اگر كودك روي درمان دارويي است دوز دارو كافيست يا نه.

در كودكا ن با كم كاري تيروئيد يك راديوگرافي از دست يا مچ ( زانو در نوزاد) درجه تاخير دررشد استخواني راتخمين مي زند. معمولا عكس برداري از تيروئيد لزومي ندارد , مگرآن كه بزرگي نا هموارمشكوك به توده يا گره ايدرتيروئيد باشد. اگريك گره وجود دارد , يك سونوگرافي مي تواند كمك كند آيا مايع دارد يا جامد است . عكس برداري از تيروئيد اسكن ناميده مي شود كه از مواد راديو اكتيو خيلي ضعيف وبي ضرر استفاده مي شود تامتوجه رفتار تيروئيد دربرداشت يد راديو اكتيو شوند. يك نقطه بدون برداشت نقطه سرد ناميده مي شود ودراين موارد نمونه برداري تيروئيد گذارده مي شود تا تعداد كمي از سلولها براي امتحان زير ميكروسكوپ برداشته شود. بچه هاي بزرگتر اين عمل را بدون استفاده از خواب آورها تحمل مي كنند . اگر كودك واهمه داشت استفاده ازكرم بي حسي موضعي ونگه داشتن اوبه وسيله پدر يا مادر موثر است. 

كم كاري مادرزادي تيروئيد
كم كاري مادرزادي تيروئيد يك نفر از 1000 تا4000 نفر نوزاد را درگير مي كند وباعث علت مهم عقب ماندگي ذهني است . رشد مغز همچنين رشد طبيعي كودك به سطح طبيعي هورمون تيروئيد وابسته است . دركشورهاي پيشرفته درروزهاي 2 تا5 بعداز تولد به طور معمول يك نمونه خون براي TSH يا T4 از پاشنه پا گرفته مي شود. اگر TSH بالا باشد يا T4 پايين باشد اين يافته با تكرار آزمايش با نمونه خون وريدي تائيد مي شود.
غده تيروئيد از چند سلول درپشت زبان درزندگي اوليه جنيني تشكيل مي شود. تعداد اين سلولها زياد مي شود وبه سمت پايين ومحل طبيعي جلوي گردن درچندهفته اول بعد از باروري منتقل مي شود. رشد جنيني وابسته به غده تيروئيد خودش مي باشد كه هورمون تيروئيد مي سازد.در نوزاد با كم كاري تيروئيد مادرزادي , غده تيروئيد مادزادي , غده تيروئيد به دلايل ناشناخته ممكن است يا كوچكترازطبيعي باشد ويا نقص در تكامل داشته باشد. محل اين غده تيروئيد ناقص درهرجايي ازپشت زبان تا محل طبيعي آن درجلوي گردن ممكن است باشد.درحدود 10 درصد نوزادان با كم كاري مادرزادي تيروئيد كه بطورارثي قابليت ساخت هورمون ندارند, اما غده تيروئيد موجود مي باشد. به ندرت موادي كه در خون مادر با بيماري تيروئيد موجود ميباشد ممكن است ازجفت بگذرد و به طور موقت باعث توقف كار تيروئيد نوزاد شود به جز دراين موارد نادر كم كاري معمولا پايدار است. درمان براي تمام طول زندگي با مصرف روزانه لووتيروكسين از عقب ماندگي ذهني پيشگيري خواهد كرد وباعث رشد طبيعي خواهد شد. با اندازه گيري سطح TSH و T4 خون مقدار دارو درنوزادي ودوران كودكي قابل تنظيم است.

گواتر مادرزادي
دركودكان چندين دليل غيرشايع باعث بزرگي تيروئيد مي شود. اگر ممكن است اين بچه ها دچاركم كاري تيروئيد شوند, فعاليت تيروئيد معمولا طيبعي است وتنها به طور غير طبيعي بزرگ است. درمان دادن لووتيروكسين است كه سبب كوچك شدن تيروئيد به وسيله مهار توليد TSH از غده هيپوفيز مي شود.

تيروئيد مزمن (هاشيموتو)
شايع ترين علت بزرگي تيروئيد دركودكان ونوجوانان مي باشد. در دختران شايع تر است. درافرادي بيشتر ديده مي شود كه سابقه فاميلي مثبت از بيماري هاشيموتو يا ساير بيماري هاي تيروئيد داشته باشند, به جز بزرگي تيروئيد ممكن است هيچ تغيير ديگري وجود نداشته باشد تا زماني كه كم كاري تيروئيد ايجاد شود. درمان تيروئيديت هاشيموتودر اطفال ونوجوانان همانند بالغين تجويز لووتيروكسين است , با گذشت زمان تيروئيد كوچك خواهد شد كه ممكن است چند ماه به طول بينجامد از زمان شروع تا آخر عمر درمان با هورمون تيروئيد انجام مي شود. دركودكان مبتلا به ديابت شيرين , سندروم داون , يا سندروم ترنر , تيروئيد بايد بطور منظم چك شود . زيرا اين افراد بيشتر به سمت ايجاد تيروئيديت هاشيموتو پيش مي روند. 

بيماري گريوز
بيماري گريوز شايعترين علت پركاري تيروئيد در كودكان است. درزمان نوجواني افزايش بروز رخ مي دهد.

درگيري چشمي نيز ممكن است رخ دهد اما شدت آن همانند بالغين نمي باشد. كودكان همان علائم بزرگسالان را دارند اما كودك معمولا شكايتي درباره آن ندارد. بزرگ ترين مشكل قبل از اينكه تشخيص داده شود اين است اين است كه بچه بي نهايت بي قرار وكم توجه مي شود.ممكن است مشكلاتي درمدرسه ايجاد كند كه اغلب موجب ناراحتي اوليا مي شود. درمان معمولا با داروهاي ضد تيروئيد شروع مي شود. بعضي بچه ها با خارج كردن تيروئيد هنگامي كه پركاري تيروئيد تحت كنترل نباشد بهتردرمان مي شوند. دربچه هاي ديگر درمان طولاني مدت با داروهاي ضد تيروئيد بهتر تحمل مي شود. درمان بايد راديو اكتيو نيز دردوران كودكي تجويز مي شودودر نوجوانان به خصوص اگر پركاري تيروئيد به سختي كنترل شود , مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد.

اختلالات ديگر تيروئيد
گره منفرد تيروئيد , گواتر چند گره اي وتيروئيديت ( التهاب ) تحت حاد وساير اختلالات تيروئيد به طور غير شايع در بچه ها رخ مي دهد.

بيماري تيروئيد ورشد
كم كاري تيروئيد در نوزادان معمولا به وسيله غربالگري تشخيص داده مي شود ودرمان بدون تاخير بايد انجام شود. اگر درمان انجام نشود ودر رشد و تكامل مغزي ايجاد اشكال خواهد كرد. كودكان مبتلا به كم كاري تيروئيد مي توانند همه علائم مشابه افراد بالغ راداشته باشند, اما بيشترين تغييرات ايجاد شده ممكن است كوتاهي قد , علي رغم وزن طبيعي يا بالا باشدوبلوغ به تاخير بيفتد. هنگام شروع درمان با هورمون تيروئيد رشد سرعت مي گيرد. اگر كم كاري تيروئيد بعداز 2 سال اول رخ بدهد , تغييري در ضريب هوشي ايجاد نمي كند.

درمان
در بچه ها ونوجوانان كه درمان دريافت كرده اند ( چه كم كاري وچه پركاري تيروئيد) , منظم دريافت كردن دارو اساسي است . والدين بايد بر درمان نظارت داشته باشند وشمارش قرص هاي باقي مانده در جعبه مي تواند راه خيلي  مفيدي براي آموزش وتنظيم درمان كودك مي باشد. كودكان هميشه نمي توانند دليل درمان مداوم را درك كنند.

براي كودكان با كم كاري تيروئيد  به خصوص ووقتي طولاني مدت ايجاد شده باشد , بازگشت طبيعي فعاليت تيروئيد ممكن است همراه با تغييرات واضح در رفتار باشد ومي تواند در روابط موجود در مدرسه ايجاد اشكال كند. معلم بيماربايد از مشكل وي آگاه واز توصيه هاي پزشكي در اين موارد مطلع باشد. در كودكان با بيماري گريوز مشكلات معمولا قبل از شروع درمان ايجاد مي شود و اگر به طور منظم دريافت نشود, علائم پركاري تيروئيد مجدد ظاهر مي شود.

ايران هورمون سازنده داروهاي ليوتيرونين , لووتيروكسين , متي مازول , پروپيل تيواوراسيل

مركز تحقيقات غدد درون ريز ومتابوليسم , دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي هفت جزوه درمورد بيماري هاي تيروئيد براي آموزش عموم منتشركرده است. اين جزوه ها عبارتند از:

1-    پركاري تيروئيد

2-    كم كاري تيروئيد

3-    گره هاي تيروئيد

4-    تيروئيديت ها ( التهاب تيروئيد )

5-    تشخيص بيماري هاي تيروئيد

6-    بيماري چشمي گريوز

7-    بيماري هاي  تيروئيد دراطفال