پروفسور محمد حسين سلطان زاده
استاددانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي
متخصص بیماریهای کودکان ونوزادان
1- اولین تغذیه بهتر است
کجا وچه موقع انجام شودوتغذیه زود هنگام نوزاد چه نقشی در سلامت مادر ونوزاد دارد
؟
نقش متخصصین زنان
وزایمان در این امر مهم چیست ؟
جواب :
اولین تغذیه نوزاد باید
بلافاصله بعد از تولد ودرظرف مدت یک ساعت بعد از تولددر
اطاق زایمان وتوسط مادر
شروع شود آغاز تغذیه با شیر مادر درظرف مدت یک ساعت بعد از تولدمیتواند از مرگ یک
میلیون نوزاد جلوگیری نماید. ااولین قطره شیر مادر که آغوز نامیده میشود حاوی
عوامل ضدعفونی وضد میکروبی وضد ویروسی وضد قارچی است و اولین واکسیناسیون نامیده
میشود. ارزش اولین قطره که حاوی ایمونوگلوبولین فراوان ، آنتی بادی ها ، پروتئین
های حفاظتی است ونوزاد را در برابر بسیاری از عفونت ها حفاظت می نماید قابل مقایسه
با هیچ قطره ای نیست . همچنین به تنظیم سیستم ایمنی در حال تکامل کمک می کند .
اولین لمس ومکیدن پستان
توسط نوزاد سبب ترشح اوکسی توسین می شودکه خود باعث انقباض رحم وسبب خروج جفت وکاهش
خون ریزی پس از زایمان می شود . همچنین اوکسی توسین ترشح سایر هورمون هائی که سبب
آرامش وراحتی مادر می شود تحریک می نمایدکه برخی آن را هورمون عشق به نوزاد می
نامند .
وظیفه متخصص زنان وزایمان
وهمه کسانی که با نوزاد سر وکار دارند باید به به مادر توصیه نمایند که اولین ساعت
بعد از تولد را گرامی بدارندو تغذیه نوزاد را در ظرف مدت یک ساعت شروع کنند مسلم
است گفته های متخصص زنان وزایمان تاثیر خاصی بر مادران خواهد داشت .
2- بعد از ترخیص ، برای
شیردهی موفق مادر ، متخصصین کودکان ونوزادان چه نقشی دارند ؟ مراقبت وراهنمائی های
اصلی در چند روز اول تولدوهفته اول ودوران نوزادی چه باید باشد ؟
جواب
به جرات میتوان گفت نقش متصص زنان
وزایمان در ابتدا وسپس متخصصین کودکان ونوزادان در شروع وادامه شیر دهی نقش اساسی
را دارند
فرموش نکنیم تمام کسانی که در اطاق
زایمان ، بخش اطفال وبخش نوزادان ، بخش زنان با نوزاد سر وکار دارندمی بایستی
اطلاعات کافی در مورد شیر مادر داشته باشند چون اولین راهنمائی علط توسط هر شخصی
در بیمارستان و در قسمت های مختلف می تواند مصیبت وار وفاجعه آمیز باشد ودر نتیجه
در ادامه شیردهی مشکل ایجاد کند لذا لزوم آموزش های لازم وتکرار آموزش ها سالیانه
واثرات ثمربخش آن محرز می باشد
ایجاد نگرش مثبت در زمینه تغذیه
با شیر مادر و هم اطاقی مادر ونوزاد نیز از اهمیت ویژه برخوردار است
متخصص کودکان ونوزادان نباید با
اندک مشکل شیردادن درروز های اول توصیه به شیر خشک نماید
آموزش های لازم به مادران در 24-48
ساعت اول وبهتر است حدود 48-72 ساعت در بیمارستان باشند تا شیر دهی خوب وموفق ادامه
یابد پی گیری های بعدی ودر هفته اول در منزل توسط کارکنان آموزش دیده یا متخصص
اطفال در منزل به مادر باید انجام گیرد به این ترتیب فرصت هائی فراهم می گردد تا در
صورت وجود مشکل به موقع شناسائی و مداخله لازم انجام گیرد واطمینان حاصل گرد د که
مادر شیردهی را به خوبی انجام میدهد
3- به نظر شما چه حمایت
هائی باید از مادر شود، تا در شیر دهی موفق باشد ؟
جواب
مهمترین نکته این است که مادر
اهمیت مادرشدن را درک کند ومقام مادر که ایزد منان در
سوره لقمان آیه 14 بالاترین
مقام را قائل شده وبه فرزندان توصیه شده " شکر گذار من که خالق توهستم وشکر
گذار والدین باش "متوجه باشد.
حمایت های لازم باید : از طرف
همسرانجام شود همسر باید آرامش مادر را فراهم کند تمام کسانی که در خانه هستند در
این مورد باید مواظبت نمایند تا مادر با خیالی آسوده به نوزادش شیر بدهد
.
حمایت جامعه از زنان نیز اهمیت
دارد . حمایت های دولت وقوانینی که برای مادر شیرده وضع می نماید مهم خواهد بود .
کار گاه های خصوصی نیز از قوانین وضع شده باید مورد توجه وعمل قرار گیرد.
4-
چرا به شیرخوار آب قند ندهیم؟
جواب
بسیاری از مادران آب قند راجزلاینفک تغذیه شیرخوار می دانند.برای چنین مادرانی باید
مروری بر مضرات آب قند داشته باشیم:
دادن آب قند سبب می شود که شیر خواربین شیرینی شیرمادروشیرینی آب قند مقایسه ای
بکندودرصورت تکراروهمیشه آب قند خوردن ممکن است نهایتاً آب قند را ترجیح
دهدوازخوردن شیرمادرخوددرای کند ویاآن رادیگر بامیل ورغبت نخورد.
آب قند معمولاًبا شیشه وپستانک به شیرخوارداده می شودوهمین کارباعث گیج شدن اوبین
انتخاب سرپستانک وپستان مادر خواهد شد ودرنهایت ممکن است از مکیدن پستان مادرامتناع
کند.
ماده شیرین قنددردستگاه هاضمه شیرخوارسرانجام تبدیل به آب وگازکربنیک خواهد شدونفخ
شکم اورا زیادتر خواهدکرد؛برخلاف تصورمادران که به هنگام دل درد شیرخواربه اوآب قند
یا نبات می دهند؛این ماده باعث ازدیادنفخ وتشدید دل درد او می شود.
آب قند به دلیل شیرینی خود جلوی اشتهای شیرخوار را می گیرد ودیگربرای او رغبتی
برای خوردن شیرمادر به جا نمی گذارد .
دادن آب قند باغلظت زیاد باعث می شود شیرخوار در قسمت سرین وپاها به علت اسیدی شدن
مدفوع دچار سوختگی شود.
استفاده مکرر و به مدت طولانی از آب قند باعث می شود لبها وگونه های شیر خواربرجسته
وپف آلود شود وحالتی به خود می گیرد که اصطلا حاً به (کودک شکری یا قندی)معروف است
ونه تنها دلیل سلامت او نیست بلکه نشان از سوء تغذیه شیر خوار دارد.
مقدار آب قندی که به شیر خوارداده می شود ازنظرحجم مایع نیز معمولاًزیاد است واین
حجم زیاد معده کوچک اوراپرخواهد کرد ودیگرجایی برای تغذیه صحیح با شیرمادرنخواهد
گذاشت.
دریک بررسی مشخص شد شیرخوارانی که فقط شیرمادر می خوردنداضافه وزنشان بهتر
ازشیرخوارانی بود که همراه شیرمادر به آنان آب قند نیز می دادند.
بنابراین تصور نمی شود هیچ مادری؛دیگر دلیل قانع کننده ای برای دادن آب قند به شیر
خوارش داشته باشد.
5-
آرام کردن شیرخوار با پستانک:
شایعترین؛رایج ترین؛معمول ترین وبدون تردید بد عاقبت ترین راه آرام کردن شیرخوار
دادن
پستانک به اوست.ازنیازها وغریزه های طبیعی کودک شما؛مکیدن است.شیر خوار به این
تمنای نیرومند درونی خودوبه این نیاز؛با مکیدن پستان مادر جواب می گوید وآن را ارضا
می کند وسپس به خواب می روداما اگربه شیرخواردر حالت خواب هم نگاه کرده باشید لابد
دیده اید که وی حتی در حالت خواب هم گاهی لبهایش را می مکد؛گویی به مکیدن پستان
مادر مشغول است.به جز مواردی که شیرخوار گرسنه است وشیرمی طلبد؛درمواقعی هم که کمی
ناآرام است یا دل درد خفیفی دارد می توانید با گذاشتن پستان در دهان او؛به او آرامش
ببخشید زیرااگرچه دل درد یا ناراحتی اوبه این وسیله ازبین نمی رودولی لذت مکیدن
ونیاز وخواست درونی قوی شیرخوار به مکیدن جایگزین آن دردخفیف می شود وحواس اورااز
آن ناراحتی جزئی پرت کرده ومتوجه امردلچسب مکیدن می
کندودرنتیجه آرامش می یابد.ارضای غریزه مکیدن شرخوار نه تنهااشکالی ندارد بلکه لازم
است چنانچه او انگشتان دست خودش رابمکد خیلی بهتراست تااینکه به پستانک وابسته شود
زیرا اززمانی که این عادت جایگزین شود دیگر به این سادگی ها وبه طور مسالمت آمیز
نمی توان؛آن را ازشیرخوار ودرمراحل بعد ازکودک بازپس گرفت.بنابراین توصیه می شود از
ابتدا؛پیش از تولد نوزاد درلیست خرید سیسمونی؛روی پستانک خط بکشید واین قلم جنس را
ازبرنامه خرید خود حذف نمائید.پستانک یا گول زدنک چیز خوبی نیست؛وسیله ایست که به
سهولت آلوده می شود وشیرخوار را بیمار می کند؛تمیز کردن وضدعفونی کردن آن چندان
ساده نیست؛دربلند مدت به شکل وحالت فک ودهان ودندان های
کودک لطمه خواهد زد واز نظر شخصیتی نیز اورا وابسته بار خواهد آورد واز
رشدش جلوگیری خواهد کرد.
پس لطفاً:شیرخوار خود را به آن معتاد نکنید وبرای خاموش کردن صدایش پستانک را در
دهان او نگذارید.
