پروفسور محمد
حسين سلطان زاده
استاد
دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي
شما مادر عزیزی که از اهمیت شیر مادر آگاهید و به شیرخوارتان شیر مادر می دهید ،
ایا می دانید که نقش چربی در تغذیه بسیار اهمیت دارد از جمله : تأمین انرژی ،
تأمین اسید های چرب بایسته (ضروری ) ، جذب ویتامین های محلول در چربی ، احساس سیری
و ... آیا می دانید که چربی موجود در شیر شما با نوع چربی دریفاتی در غذایتان
تغییر
می کند؟
همان طور که می دانید مصرف روغن های نباتی مایع به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیر
اشباع ، دارا نبودن کلسترول ، داشتن مقادیر کم اسیدهای چرب اشباع و ایزومرهای ترانس
، برای تغذیه و در نتیجه برخورداری از سلامت ، بهتر از چربی های جامد و نیمه جامد
است.
در صنعت ، روغن های نباتی مایع را با عمل هیدروژنه کردن افزودن بر این که مقدار
زیادی اسیدهای چرب غیر اشباع آن تبدیل به اسید چرب اشباع می شود ، اسید چرب ترانس
هم تشکیل می گردد. هم چربی و هم اسیدهای چرب ترانس تشکیل شده در روغن های جامد برای
سلامتی مضر می باشند.
شیر انسان به عنوان استاندارد طلایی برای تغذیه شیرخوار شناخته شده است شیر رسیدن
مادر (شیری که بعد از چند یا هفته اول پس از ترشح آغوز تولید می شود) معمولاً دارای
5/3 تا 5/4 درصد چربی است. اسید های چرب موجود در شیر مادر یا در غدد پستانی ساخته
می شوند . یا از اسید های چرب پلاسما که منشاء آن رژیم غذایی است به دست می آیند.
همان طور که ذکر شده مصرف اسید چرب ترانس توسط زنان شیرده سبب وجود اسید چرب ترانس
در چربی شیر آنان خواهد شد.
اسید های چرب ترانس موجود در شیر انسان (عمدتاً از طریق تغییر در متابولیسم چربی )
اثرات منفی بر روی سلامت انسان دارد.
به عنوان مثال
دریافت برخی از این اسیدهای چرب ترانس سبب افزایش غلظت کلسترول بد(LDL
کلسترول ) و کاهش غلظت کلسترول خوب (HDL
کلسترول ) می شوند.
افزایش نسبت کلسترول بد به کلسترول خوب با مخاطره بیماری قلبی – عروقی همراه است.
·
اسید های چرب ترانس از ساخته شدن اسیدهای چرب غیر اشباع دارای چند زنجیره بلند ( که
از نظر تغذیه اهمیت فراوان دارند) در انسان و حیوان ممانعت می کنند. این ممانعت
ممکن است اثر منفی بر روی رشد و سلامت شیرخوار داشته باشد.
·
اسیدهای چرب ترانس سبب کاهش چربی شیر ، در شیر مادر و در نتیجه کاهش دریافت انرژی
در شیر خوار می گردند. بدین ترتیب که یک رابطه عکس بین اسیدهای چرب ترانس و میزان
چربی شیر وجود دارد. یعنی که هر چه اسید چرب ترانس در شیر بیشتر باشد میزان چربی
شیر و در نتیجه انرژی زائی آن کمتر خواهد بود.
به طوری که گزارش شده است مصرف غذاهای دارای غلظت زیاد اسیدهای چرب ترانس مانند
غذاهای فرآیند شده با روغن های ئیدروژنه ( جامد و نیمه جامد) همچنین چربی نشخوار
کنندگان سبب دریافت بیشتر اسیدهای چرب و در نتیجه شرکت این اسید ها در چربی شیر
مادر می گردد.
به دلیل مضر بودن اسید های چرب ترانس برای سلامت ، در آمریکا قانون جدید بر چسب غذا
، تولید کنندگان چربی و مواد غذایی را ملزم به گزارش میزان موجود اسید های چرب
ترانس بر روی برچسب غذاها کرده است به طوری که اگر در یک محصول غذایی ، کل اسید چرب
ترانس در هر سهم غذا بیش از 5/0 گرم باشد میزان اسید چرب ترانس غذا باید بر روی
برچسب گزارش شود.
بر این اساس اگر تصور کنیم که یک سهم یا یک وعده شیر مادر 125 گرم باشد تقریباً
نیمی از این شیر هم دارای بیش از 5/0 گرم اسید چرب ترانس است ، به همین جهت انستیتو
پزشکی آمریکا سفار کرده است که زنان شیرده اسیدهای چرب ترانس را تا حد امکان کمتر
دریافت کنند تا شیر مادر علاوه بر تغذیه شیرخوار ، رشد و سلامت بهینه او را نیز
تأمین نماید.
