عوامل ایجاد کننده آسم
هر چقدر بتوانید از عوامل ایجاد کننده آسم پرهیز کنید کودکتان نیاز کمتری به دارو
پیدا می کند. مطالب این بخش به شما کمک می کند که بتوانید عوامل ایجاد کننده آسم و
راههای پرهیز از آنها را بیاموزید. مواردی که باعث بروز افزایش حساسیت یا آلرژی می
شوند مواد حساسیت زا یا آلرژی زا خوانده می شوند.
عوامل ایجاد کننده آسم آلرژیک
مایت موجود در گرد و غبار
آلرژی ناشی از مایت یکی از شایعترین انواع آلرژی است که منجر به آسم می شود. مایت
های موجود در گرد و غبار منزل ، حیوانات بسیار ریزی هستند که از ذرات پوسته های
انسان تغذیه می کنند. از آنجائیکه در منازل جدید عایق کاری روز به روز بهتر می شود
( و گردش هوا بد و بدتر می شود) تجمع گرد و غبار منزل در کودکانی که به مایت آلرژی
دارند به یک مشکل فزاینده تبدیل شده است. در این کودکان تماس با گرد و غبار نه تنها
ممکن است منجر به بروز حمله آسم شود بلکه مواجهه طولانی مدت ممکن است التهاب راههای
هوایی را افزایش داده و شدت حساسیت به آلرژی زاهای دیگر و مواد تحریک کننده را نیز
تشدید کند.
مایت های موجود در گرد و غبار در هوای مرطوب و گرم بهترین رشد را دارند ( مانند کپک
ها) و بنابراین برخلاف عقیده عموم خنگ و خشک نگاه داشتن فضای منزل ( رطوبت زیر
50٪) و دمای کمتر از 23 درجه سانتی گراد در کودکان مبتلا به آسم ارجح است.
استفاده از دستگاه بخور در هنگام سرماخوردگی مفید است ولی باید تا آنجا که ممکن است
دوره استفاده از آنها کوتاه باشد تا از رشد مایت موجود در گرد و غبار جلوگیری شود.
همچنین دستگاه بخور باید بسیار تمیز نگاه داشته شود زیرا که کپک به راحتی ممکن است
در آن رشد و با دستگاه بخور در اطراف اطاق پخش شود.
مردم در اتاق خواب بیش از هر جای دیگری وقت خود را می گذرانند و لذا کاهش گرد و
غبار موجود در اتاق خواب برای کسانی که نسبت به مایت حساسیت دارند مهم است. همچنین
مایت در تشک ، بالشت و رختخواب بخوبی رشد می کند. بعضی از راههای کاهش تعداد مایت
های موجود در گرد و غبار در اتاق خواب کودک شامل موارد ذیل است :
-
کف
اتاق چوبی باشد و اسباب و اثاثیه آستردار را خارج کنید.
-
تشک
های با پوشش پلاستیکی (نوعی که جهت تختخواب کودکان کم سن و سال بکار می رود)
جهت کاهش مایت های رختخواب ایده آل است چون مهم ترین منبع مایت در کودکان کم سن
و سال است.
هنگامی که فرزندتان روی تشک معمولی قرار می گیرد ، تشک و بالش را با پوشش های زیپ
دار از جنس وینیل کمک می کند تا گرد و غبار فرو نشسته بر آن با یک اسفنج مرطوب قابل
پاک شدن باشد. این نوع پوشش ها در فروشگاه های وسایل طبی موجود است.
-
ملحفه
و پتوها را هر 4 – 2 هفته بشوئید.
-
پرده
ها را به طور مرتب بشوئید و با یک طی مرطوب هر هفته کف اتاق را طی بکشید.
-
وسایل
فراوان (اسباب بازی ، کتاب ، لباس ) در اتاق خواب کودک نگهداری نکنید.
-
سطح
رطوبت خانه را در حد 50٪ یا کمتر نگهدارید.
حیوانات
حیوانات خزدار ( و در درجه بعد پرندگان) می توانند در افرادی که به آنها حساس هستند
آسم شدید ایجاد کنند. در افرادی که به حیوانات حساسیت دارند مثل آنهایی که به مایت
حساسیت دارند ٰ تماس با حیوان نه تنها منجر به حمله آسم می شود بلکه تماس طولانی
مدت می تواند افزایش التهاب مجاری هوایی و شدت حمله آسم را در اثر سایر مواد محرک و
حساسیت زا در پی داشته باشد. اگر
حیوان دست آموز خانگی دارید ولی مطمئن نیستید که کودکتان به آن حساسیت دارد یا نه
می توانید از پزشکتان بخواهید که آزمایشهای آلرژی را انجام دهد. در صورتی که در
منزلتان حیوان دست آموز وجود ندارد ولی کودکتان به حیوان حساسیت دارد باید از رفتن
به منازلی که حیوان دست آموز دارند خودداری کنید.
کودکانی که به چیزهای متعددی حساسیت دارند با گذر زمان مستعد ابتلا به آلرژی های
دیگر هم هستنند پس بهتر است حتی در صورتی که کودکتان به حیوان حساسیت ندارد از
نگهداری حیوان در منزل اجتناب کنید. خودداری از نگهداری حیوان بسیار ساده تر از
خارج کردن آن از منزل پس از بروز حساسیت در فرزندتان است.
در مقایسه با سگ ، گربه حساسیت شدیدتری ایجاد می کند ولی سگ ، اسب و حیوانات دیگر
هم می توانند باعث بروز مشکل شوند. کسانی که به حیوانات حساسیت نشان می دهند در
حقیقت نسبت به ذرات جدا شده از پوست آنها حساس هستند. اگر حیوان مودار باشد پوسته
ریزه هم دارد و به همین دلیل اگر هم سگی کمتر حساسیت زا باشد باز می تواند منجر به
بروز آلرژی شود.
پس از خارج کردن حیوان از منزل و به منظور پاک سازی تمامی آلودگی های ایجاد شده ،
باید تمامی کانالهای تهویه ،فرش ها و پوشش های مبل خشک شوئی شوند و یا تمام این
کارها 4 ماه بعد تکرار شود. اگر فرزندتان به حیوان آلرژی دارد ولی تصمیم ندارید
حیوان را خارج کنید، خارج کردن حیوان از اتاق خواب کودک و شستشوی هفتگی آن می تواند
تا حدودی مفید باشد و در هر صورت کودک باید تماسش را با حیوان به حداقل برساند.
گیاهان و گرده ها
گیاهان و گرده های موجود در فضای باز اغلب باعث آسم و آلرژی های فصلی در زمان های
خاصی از سال می شوند. درختانی مانند نارون ، سپیدار و کاج در فصل بهار عموماً باعث
بروز
آلرژی می شوند. علوفه ها اغلب در تابستان و علف های هرز مانند پیر گیاه در پائیز
مشکل ساز هستند.
در فصل های گرده افشانی با بستن درب و پنجره ها می توان از نفوذ گرده ها به اتاق
جلوگیری کرد و استفاده از دستگاه تهویه نیز مفید است. اگر فرزندتان به علف حساسیت
دارد نباید به چمن زا برود.
کپک ها و قارچ ها
کپک های فضاهای بسته و باز ، گروه مهم دیگری از آلرژی زاها هستند. کپک های خارج از
منزل هاگ های خود را در آب و هوای مرطوب تابستان و پائیز آزاد می کنند. این هاگها
در روزهایی که باد می وزد بهتر منتقل می شوند و بیماران آسمی را در معرض خطر قرار
می دهند. کپک های فضای بسته در جاهای مرطوب مانند حمام ها و زیر زمین هائی که تهویه
خوبی ندارند رشد می کنند. همچنین کپک ها ٰ‌سنگفرش های مرطوب مانند استخرهای روباز
را نیز ترجیح می دهند. کپک های فضای بسته ٰممکن است در تمام فصل های سال مسأله ساز
باشند.
کاهش رطوبت در حمام و سنگفرش ها منجر به کاهش کپک های درون منزل می شود و دستگاه
خشک کننده هوا نیز گاهی اوقات مفید است. مناطقی از منزل که آلوده به کپک می باشد
باید به طور کامل پاک شوند. از دستگاه بخور بندرت استفاده شود و به علت آنکه ممکن
است آلوده به کپک باشد مرتباً تمیز شود.
غذاها
اصولاً غذاها بندرت موجب آسم می شوند و غیر از آنکه کودک مدت کوتاهی پس از صرف غذا
دچار خس خس شده و یا سایر نشانه های آسم را بروز دهد ، معمولاً مشکلی ایجاد نمی
شود. یکی از مواد غذائی که باید مورد توجه قرار گیرد بادام زمینی است به ویژه اگر
فرزندتان به آن آلرژی داشته باشد.
مطالعات نشان داده اند که کودکانی که مبتلا به آسم و آلرژی شدید به بادام زمینی
هستند نسبت به کودکانی که فقط آلرژی شدید به بادام زمینی دارند بیشتر در معرض خطر
مرگ هستند. اگر فرزندتان به بادام زمینی آلرژی شدید دارید باید با پزشکتان مشورت
کنید و از گردنبند هشدار دهنده استفاده شود. در ضمن یک سرنگ محتوی آدرنالین (Epipen
) نیز همواره همراه کودک باشد.
علاوه بر دقت در رعایت رژیم غذائی که توسط پزشکتان تنظیم شده است باید مواظب مسائل
غیر منتظره هم باشید ٰ مثلا یکی از دوستان شما ساندویچ یا کیک حامی بادام زمینی
تهیه کرده و از کاردی که به این منظور استفاده کرده است برای بریدن تمام ساندویچ ها
یا کیک ها استفاده می کند همین مقدار بادام زمینی می تواند باعث حساسیت شدید در
کودک شود.
آلودگی هوا
هوای آلوده ، حاوی مواد متعددی است که موجب رو به وخامت گذراندن آسم می شود. از این
دسته می توان از دی اکسید نیتروژن ، اوزون و ذرات ریز معلق در هوا نام برد. دی
اکسید گوگرد توسط گیاهان ساقه و برگدار آزاد می شود و می تواند در افرادی که در آب
و هوای گرم و آلوده در نزدیکی گیاهان ورزش می کنند منجر به آسم ورزش زاد شود.
بیماران مبتلا به آسم بهتر است در مواقعی که علائم هشدار دهنده ، دال بر آلودگی هوا
هستند از بیرون ماندن زیاد و خصوصاً ورزش در بیرون از منزل اجتناب کنند.
بوهای تند
بعضی از کودکان مبتلا به آسم به بوهای تند مانند بوی رنگ و اسپری مود واکنش نشان می
دهند.
سایر عوامل ایجاد کننده آسم
سرماخوردگی
حدود 90٪ از حمله های آسم کودکان با سرماخوردگی و یا آنفلوآنزاها آغاز می شود. در
اصطلاح پزشکی سرماخوردگی یک عفونت ویروسی مجاری هوایی فوقانی است. بعضی از ویروس
های شایع ایجاد کننده آسم ، شامل ویروس آنفلوآنزا ، رنوویروس ( که باعث
سرماخوردگی می شود) و ویروس
RSV
است.
RSV
در شیرخواران می تواند عارضه حاد برونشیولیت ایجاد نماید که یک عفونت ویروسی شدید
دستگاه تنفسی است و باریک ترین راههای هوایی را درگیر می کند که در شیرخواران
شدیدتر است و در آینده نیز می تواند این کودکان را به آسم ، بویژه پس از
سرماخوردگی دچار سازد.
نمی توان به طور جدی از سرماخوردگی پیشگیری کرد ولی می توان از تماس نزدیک با
افرادی که مبتلا به سرماخوردگی هستند اجتناب کرد و نباید از حوله برادر یا خواهر
مبتلا به سرماخوردگی برای کودک استفاده نمود. ممکن است با پزشکتان در مورد تزریق
واکسن ضد سرماخوردگی که از آنفلوآنزا در پائیز پیشگیری می کند مشورت کنید.
ورزش
در طی یک تنفس آرام بیشتر هوا از طریق بینی وارد ریه می شود که بدین ترتیب قبل از
ورود به ریه ها گرم و مرطوب می شود. در طی ورزش نیز هوا از طریق دهان وارد بدن می
شود. در بیماران مبتلا به آسم این هوای نسبتاً سرد و خشک باعث می شود که سلول های
التهابی در نایژه ها مواد شیمیایی آزاد کنند که باعث بروز حمله آسم می شود و
همانگونه که انتظار می رود به هنگام
ورزش
کردن یک فرد مستعد ٰ در هوای خشک و سرد به احتماد زیاد این پدیده رخ می هد.
ورزش برای سلامتی مفید است و بیماران آسمی مانند سایر افراد باید به ورزش ترغیب
شوند. گاهی اوقات گرم کردن بدن با نرمش باعث می شود آسم ناشی از ورزش کاهش یابد. در
بسیاری از بیماران مبتلا به آسم با کنترل بهینه بیماری از طریق درمان موثر ، می
توان از شدت آسم ورزش زاد کاست و یا از آن پیشگیری کرد.
در کودکانی که بیماری آنها بجز در موارد فعالیت بدنی ، در وضعیت کنترل شده قرار
دارد تعدادی از داروهایی که درست قبل از هر بار ورزش استنشاق می شود می تواند از
بروز آسم ورزش زاد پیشگیری کند. این قبیل داروها شامل داروهای بتا آگونیست ، آنتی
کولینر ژیک و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی است. متأسفانه ورزش منظم نمی تواند
از بروز حملات آسم ورزش زاد پیشگیری کند ولیکن مطمئناً درجه تحمل بیمار را بالا می
برد.
