تغذيه تكميلي

همچنان كه گفته شد در 6 ماه اول عمر كودك ، تغذيه انحصاري  با شير ماد و استفاده از قطره مولتي ويتامين يا قطره  A .D و آفتاب قسمت اعظم نيازهاي تغذيه اي شيرخوار را فراهم مي سازد.بعد از 6 ماهگي شيرخوار علاوه بر شيرمادر به تغذيه با غذايي سالم ، مناسب،‌ پر انرژي ، قابل دسترس ،‌ كم حجم و سهل الهضم نيازمند است .

نكات لازم در تهيه و نگهداري غذاي كمكي:

قبل از تهيه غذا بايد دست ها را با آب وصابون و با حوصله فراوان شستشو داد

‌ قبل ازغذا دادن به كودك نيز بايد دست ها و صورت او را شست.

غذاي كمكي را بهتر است حتي الامكان براي يك روز تهيه نمود.

غذاي كمكي اضافه بايد در ظرف دربسته تميز و در جاي خنك نگهداري شود.

نكات اساسي در مورد تغذيه تكميلي كودك:

‌ بهتر است غذا را از مواد اوليه و مورد قبول و استفاده خانواده ها تهيه نمود.

در هر وعده ،‌ اول شير مادر و سپس غذاي كمكي به شيرخوارداده شود.

‌ در ابتدا غلظت غذاي كمكي ،‌كمي غليظ تر از شير مادر باشد و به تدريج غلظت آن بيشتر شود.

از غذاهاي ساده شروع و كم كم به غذاهاي تركيبي تبديل شوند.

‌ مواد غذايي جديد را به تدريج ،‌ يك به يك واز مقدار بسيار كم به غذاي كودك اضافه نمايند.

‌ به جز زرده تخم مرغ كه به اندازه يك نخود شروع  مي شود بقيه غذاها بايد از يك قاشق مرباخوري شروع شوند.

‌ بعد از شروع هر ماده غذايي به مدت 5 تا 7 روز نبايد ماده جديدي اضافه كرد تا شيرخوار به ماده قبلي عادت كند.

‌ تنوع در تهيه غذاي كمكي و نحوه ارائه آن بايد مورد توجه قرار گيرد.

‌ از زمان شروع تغذيه تكميلي آب و قطره آهن نيز به كودك داده شود.

نحوه شروع  و ادامه غذاي كمكي

غذاي كمكي در پايان 6 ماهگي و با شروع ماه هفتم آغاز مي گردد. در هر وعده شيرخوار مانند گذشته ، بسته به تقاضاي خود ابتدا از شير مادر به طور كامل تغذيه نموده و سپس درادامه شير ،‌غذاي كمكي به او خورانده ميشود.

بنابراين در هفته اول ماه هفتم كه فرني آرد برنج براي كودك شروع مي شود:

روز اول : پس از وعده ظهر شير مادر‌، يك قاشق مرباخوري

روز دوم :‌ پس از هر وعده  ظهر و عصر شير مادر يك قاشق مربا خوري ( جمعا 2 قاشق)

روز چهارم : پس از هر وعده صبح ،‌ظهر ،‌ عصر و شب شير مادر يك قاشق مرباخوري

( جمعا 4 قاشق)

روز پنجم :‌ در هر وعده فوق دو قاشق مرباخوري ( جمعا 8 قاشق مرباخوري )

روز ششم و هفتم :‌ در هر وعده فوق 3 قاشق مرباخوري ( روزانه 12 قاشق مرباخوري) فرني آرد برنج به كودك داده مي شود.

در هفته دوم ماه هفتم :

هم زمان با استفاده از فرني مي توان از يك قاشق مرباخوري حريره بادام شروع و به تدريج مقدار آن را اضافه و متناسب با آن از حجم فرني كم نمود . به طوري كه در اواخر كودك بتواند برخي وعده ها را كامل فرني و برخي وعده ها را كامل حريره بادام بخورد.

در هفته سوم ماه هفتم:

سوپ در برنامه غذايي كودك قرار مي گيرد كه از گوشت گوسفند يا گوساله يا مرغ با يك نوع سبزي و آرد برنج تهيه مي شود و هر 2 يا 3 روز يك نوع سبزي به سوپ اضافه و جايگزين سبزي هاي قبل مي شود بنابراين برنامه غذايي شيرخوار در هفته سوم  ماه هفتم به شرح زير است :

  روز اول :
شب عصر ظهر صبح

3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره

 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 1- قاشق مرباخوري سوپ + 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره       3 قاشق مرباخوري فرني يا حرير

روز دوم :‌
شب عصر ظهر صبح
1 قاشق مرباخوري سوپ+ 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 1- قاشق مرباخوري سوپ + 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره       3 قاشق مرباخوري فرني يا حرير

روز سوم  :
شب عصر ظهر صبح

2 قاشق مرباخوري سوپ + 2 قاشق مرباخوري فرني يا حريره

3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 2 قاشق مرباخوري سوپ+‌2 قاشق مرباخوري فرني يا حرير       3 قاشق مرباخوري فرني يا حرير

 روز چهارم :
شب عصر ظهر صبح
3 تا 4 قاشق مرباخوري سوپ 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 3 تا 4 قاشق مرباخوري سوپ        3 قاشق مرباخوري فرني يا حرير

روز پنجم  :
شب عصر ظهر صبح

3 تا 5 قاشق مرباخوري سوپ

 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 3 تا 5 قاشق مرباخوري 3 قاشق مرباخوري فرني يا حرير

روز ششم و هفتم  :
شب عصر ظهر صبح

3 تا 6 قاشق مرباخوري سوپ

 3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره 3 تا 6  قاشق مرباخوري 3 قاشق مرباخوري فرني يا حرير

دو هفته اول ماه هشتم :

در اين هفته ضمن تداوم برنامه قبلي ،‌زرده تخم مرغ خوب پخته شده هم به برنامه غذايي كودك اضافه مي شود. مقدار آن ازيك نخود در روز شروع و به تدريج ظرف 10 روز به يك زرده ،  كامل تخم مرغ مي رسد. بنابراين در دو هفته اول ماه هشتم كودك هر روز نصف زرده تخم مرغ را همراه با 3 قاشق مرباخوري فرني و يا حريره مي خورد يا يك  روز در ميان يك زرده  كامل به او داده مي شود و روز بعد از فقط 5 تا 6 قاشق مرباخوري فرني يا حريره بادام مي خورد.

در دو هفته دوم ماه هشتم :

مي توان جو، بلغور گندم ، رشته فرنگي ، كره يا روغن هم به سوپ اضافه نمود. پوره سبزي ها مثل پوره  سيب زميني يا هويچ همچنين ماست هم به برنامه غذايي اضافه مي شود.

در دو هفته اول ماه نهم :

جوانه عدس و ماش و سپس خود حبوبات را پس از خيس كردن و كندن پوست آنها مي توان به سوپ اضافه نمود.

در دو هفته آخر ماه نهم :

آب ميوه تازه پس از فرني ساعت 10 صبح براي كودك بسيار لذت بخش است.

در دو هفته اول  ماه دهم :

به جاي آب ميوه ساعت 10 مي توان از خود ميوه هاي رسيده و نرم شده استفاده كرد. حجم سوپ كم

 كم به 10 قاشق مرباخوري مي رسد. نان ،‌ ماكروني تكه هاي سيب زميني يا هويج پخته شده كه كودك بتواند با دست خود آن را بردارد و در اختيار او قرار مي گيرد . خرماي رسيده كه پوست و هسته آن جدا شده باشد بعد از ناهار به عنوان دسر،‌ بسيار مقوي و مفيد است.

در دو هفته آخر ماه دهم :

از كته نرم كه با گوشت كاملا پخته شده گوسفند يا مرغ  يا ماهي تهيه شده است استفاده مي شود.

در ماه يازده و دوازده زندگي :

تنوع غذا بيشتر شده  و بسته به ميل كودك به حجم آن نيز اضافه مي شود ولي هنوز هم بهتر است از دادن غذاي سفره خانواده كه نمك و چاشني دارند اجتناب نمود.

توجــــــــــــــــــــــــــه
 از دادن مواد غذايي زير به كودكان كمتر از يك سال خودداري شود:
شير گاو،‌ سفيده تخم مرغ ، بادام زميني ، پنير‌،‌ ميگو ،‌ انواع توت ،‌ كيوي ، آلبالو،‌ گيلاس ،‌ خربزه ، كشمش ، انگور ،‌ درت ، تكه هاي سوسيس ،‌ آجيل ‌،‌ هويج خام ، قهوه ،‌ چاي پررنگ ،‌ عسل‌، تنقلات ، نوشابه ها ،‌
آب ميوه هاي صنعتي ، فلفل ، ادويه ، ترشي ،‌ نمك و شكر.

 

 

مهم ترين نشانه سلامت كودك ،‌ رشد و تكامل مطلوب او است و بهترين راه براي تخمين كفايت شير مادر و مناسب بودن تغذيه شيرخوار ،‌ استفاده از كارت پايش رشد است.

در 6 ماه اول عمر كودك ، تغذيه انحصاري با شير مادر و استفاده از قطره مولتي ويتامين يا قطره  A ,D و آفتاب قسمت اعظم نيازهاي تغذيه اي شيرخوار را فراهم مي سازد.