|
كودك براي اينكه از غذاهاي كمكي استفاده كند نيازمند آن است كه پاره اي از
تواناييهاي جسمي را كسب كند در حقيقت بايد به سني برسد كه قادر باشد بنشيند و كنترل
لازم را بر بدن خود داشته باشد. او بايد بتواند با جلو آوردن سر و حركات دهانش
تمايل و علاقه مندي خود را به غذا خوردن، به والدين نشان دهد .
در سن
5 تا 7 ماهگي ،شيرخوار ياد مي گيرد كه مواد نيمه جامد را از قاشق دريافت كند و تا
8 ماهگي قادر خواهد بود با به جلو آوردن سر و يا استفاده از هر دو لب خود با سرعت و
كاملاً به خوبي غذا را از قاشق به دهان ببرد.
حدود 6 ماهگي ، عمل جويدن به صورت حركات عمودي فك شروع مي شود در نتيجه كودك
مي تواند با لثه هاي خود به غذاهايي كه غليظ تر از شير مادر هستند و يا داراي تكه
هاي كوچك است فشار وارد كند. حركات عمودي فك و نشستن بدون نياز به حمايت، بلعيدن
غذاهاي غليظ تر را آسانتر مي كند.
حوالي 7 ماهگي ،حركات جويدن كه شبيه حركات جويدن چرخشي بالغين است شروع مي
شود و اين مهارت ظرف ماههاي بعد افزايش مي يابد.
حدود 8 ماهگي ،افزايش توان كودك در استفاده از زبان و از جمله حركات
جانبي آن به وي قدرت مانور بيشتري مي دهد در نتيجه در اين سن مي توان غذاهاي نرم
شده را كه در آن تكه هاي كوچكي هم وجود دارد داشته باشد به كودك داد.
در 9 ماهگي ،شير خوار براي گرفتن قاشق تلاش مي كند كه نشانه ديگري از علاقه
او به تغذيه خودش مي باشد.
حوالي
سن 10 ماهگي ،كودك مي تواند غذاها را بجود و حدود 12 ماهگي مي تواند با گاز گرفتن
غذاهاي جامد نرم و يا غذاهايي كه به راحتي خرد و حل مي شوند تكه هايي از آنها را
بكند.
بين 10 يا 11 ماهگي شيرخوار مي تواند اشيا را به دقت بين انگشتان خود نگه
دارد و اشتياق به تكرار و تمرين اين كار دارد. ممكن است علاقه اي به استفاده از
قاشق براي غذا خوردن نداشته باشد و بخواهد كه از انگشتان خود استفاده كند . در اين
سن، حركات بردن دست به دهان به صورت اختياري انجام مي شود و كودك تكه هاي كوچك غذا
را با استفاده از انگشتان خود به دهان مي برد.
در دوازدهمين ماه زندگي ،كودك دسته قاشق را به دست مي گيرد اما معمولاً
آنرا وارونه نگاه مي دارد و هنوز قادر نيست آنرا بچرخاند و درست استفاده كند ولي در
اين زمان، مهارت كامل را پيدا كرده است كه با استفاده از انگشتان خود تكه هاي نرم
گوشت چرخ كرده ( مثل كوفته قلقلي و
…
) ميوه ،سبزي و بيشترغذاها را بگيرد و در تغذيه خود مشاركت كند.
رفتارهاي تغذيه اي مناسب
كودك در سنين 6 تا 9 ماهگي دوست دارد كار بزرگترها را تقليد كند. بنابراين
خودتان هم همراه با او دهانتان را باز كنيد ، اينكار را چند با تكرار كنيد . هر
ماده غذايي را كه به او مي دهيد خصوصاً اگر جديد باشد نام ببريد تا كودك علاوه بر
طعم آن با اسمش هم آشنا شود مثلاً بگوييد: الان مريم كوچولو سوپ مي خورد . به به
چقدر خوشمزه است .
بعضي شيرخواران بطور موقت ممكن است موادي را كه جامد يا غليظ تر از شير مادر
است قبول نكنند بهتر است هميشه به تدريج بر غلظت مواد غذايي بيفزاييد.
در صورت امكان كودك ديگري را كه خيلي خوب و با اشتها غذا مي خورد و لذت
خوردن را با چهره يا بيان خود نشان مي دهد در مقابل كودك خود داشته باشيد و يا
خودتان با اشتها و لذت غذا بخوريد كه او هم ياد بگيرد.
از همان اوايل ، با هر نوع عكس العمل كودك مثل بستن دهان بعد از خوردن يكي
دو قاشق غذا ، تف كردن ، سر بر گرداندن ،ريختن غذا، آشنا بوده و انتظار آنرا
داشته باشيد در مقابل اين عكس العمل ها صبور بوده و خونسردي خود را حفظ كنيد.
اصرار زياد و به زور غذا دادن به هر نحوي كه باشد كار نادرستي است و موجب
خواهد شد كه در آينده هم ،كودك به آساني غذا را پس زده ،از خوردن آن امتناع كند.
زماني كه كودك قادر به نشستن است او را بنشانيد و غذا را بدهيد و اگر هنوز
نمي تواند كاملاً بنشيند او را در بغل بگيريد . هيچوقت در حاليكه دراز كشيده است به
او غذا ندهيد.
ريختن غذا روي زمين ،ماليدن ماست و سوپ به صورت و لباس، وارونه كردن ظرف
غذا و يا گذاشتن ظرف خالي غذا روي سر ، همه جزيي از تكامل بچه ها محسوب مي شود. از
اين كارهاي كودك تعجب نكنيد.
اگر براي تغذيه كودك روي زمين مي نشينيد اورا وسط يك سفره نايلوني بنشانيد و
يا اگر از صندلي مخصوص تغذيه بچه استفاده مي كنيد ، يك محل قابل شستشو را انتخاب
كنيد. بهتر است يك پيش بند هم براي او تهيه كنيد و جلو سينه اش قرار دهيد.
هنگام غذا دادن به او با صداي آرام و اطمينان بخش صحبت كنيد خصوصاً حرفهايي
بزنيد كه اورا تشويق به خوردن كند ولي ضمناً توجه داشته باشيد كه با زياد حرف زدن
توجه او را از غذا خوردن منحرف نكنيد.
اجازه بدهيد خودش تصميم بگيرد كه با چه سرعتي غذا بخورد. سعي نكنيد تندتند
قاشق پر از غذا را داخل دهانش ببريد.
به علايق غذايي او احترام بگذاريد و اجازه دهيد تا هر قدر كه ميل دارد
بخورد. بستن لبها، برگردانيدن سر، پس زدن قاشق همه از علامتهاي غذا نخواستن در آن
لحظه است. بنابراين غذا دادن را قطع كنيد و بعد از چند لحظه توقف دوباره تكرار
كنيد، هرگز غذا را با زور به او ندهيد.
گاهي اوقات بچه دوست دارد كه يك تكه استخوان خالي مرغ را به لثه يا دندانش
بكشد و با اين كار راضي مي شود اجازه اين كار را به او بدهيد.
بعضي بچه ها هنگام غذا خوردن زير قاشق مي زنند يا دست خود را با فشار داخل
بشقاب غذا يا سوپ مي كنند . شما مي توانيد يك قاشق هم به دست او بدهيد كه مشغول
باشد. هرگز براي انجام اين چنين كارها با او اوقات تلخي نكرده و او را تنبيه نكنيد.
هر چند لازم است كودك غذا خوردن با قاشق را ياد بگيرد ولي اگر دوست دارد كه
غذا را با دستش بردارد و بخورد مانع كار او نشويد. ( فراموش نكنيد كه قبل از غذا
دادن ، علاوه بر شستن دستهاي كودك ،خودتان هم بايد دستهايتان را با آب و صابون
بشوييد.)
در سن 9 تا 11 ماهگي بعضي بچه ها به دليل حس استقلال طلبي از اينكه كسي غذا
در دهانشان بگذارد خوششان نمي آيد و دوست دارند كه خودشان غذا بخورند. بنا براين
غذاي او را درون بشقاب مخصوص او ريخته و در دسترسش قرار بدهيد تا خودش دستش را دراز
كند و آنرا بردارد. اول ممكن است به دهان گذاشتن غذا برايش سخت باشد و غذا را به سر وصورت و لباس خود بمالد يا غذا را مشت كند و آنرا فشار دهد و بيرون بريزد ، نگران
نشويد . او كم كم راه دهان را ياد گرفته و غذا را خيلي راحت به داخل دهانش خواهد
گذاشت.
غذايي براي كودك خود تهيه كنيد كه علاوه بر دارا بودن مواد مغذي از نظر ظاهر
جالب بوده وخوش رنگ و خوش بو باشد .
طعم غذا را ما براي كودكانمان تعيين مي كنيم بنا بر اين نبايد به غذاي كودك
6 تا 12 ماهه ، نمك يا شكر اضافه كنيد. شما اگر حتي يكبار هم نمك يا شكر به غذاي او
بزنيد ممكن است كودك غذاهاي بدون نمك يا شكر را به سختي قبول كند و يا اصلاً
نپذيرد. به همين جهت است كه در طي اين مدت از غذاي خانواده كه نمك و چاشني و ادويه
دارد حتي به عنوان چشيدن هم ، نبايد به كودك بدهيد.
| |
تا پايان سال اول زندگي ، شيرمادر هنوز غذاي اصلي
كودك است.
معده كوچك او را با غذاهاي ديگر پر نكنيد چه اين امر موجب خواهد شد كه كودك
براي مدت طولاني تر سير بماند و در نتيجه كمتر پستان مادر را بمكد كه در
نتيجه، هم شير كه غذاي اصلي او است به مقدار كمتري عايد او مي شود و هم به
دليل كمتر مكيدن پستان، حجم كلي شير مادر كاهش مي يابد. |
|
قبل از غذا ، شيريني و مواد شيرين به كودك ندهيد چون اشتهاي او را كم مي
كند.
عدم اشتها يا بي اشتهايي فيزيولوژيك را در نظر داشته باشيد. معمولاً استراحت
كافي ، حجم كم غذا در يك وعده ، آفتاب و هواي آزاد باعث افزايش اشتها مي شود. گرچه
رشد كودك در سنين 6 تا 11 ماهگي سرعت قبلي را ندارد ولي توجه و فعاليت كودك بيشتر
مي شود و بازيگوشي اجازه نمي دهد كه به غذا توجه كند بنابراين غذا را در دفعات
بيشتر ولي حجم كمتر به او بدهيد .
مراقب كم خوني كودك باشيد . از 6 ماهگي قطره آهن را شروع كنيد و آرام آرام
غذاهاي حاوي آهن مثل گوشت، زرده تخم مرغ و حبوبات را به رژيم غذايي او وارد كنيد.
تشنگي كودك را در نظر داشته باشيد . پس از شروع غذاي كمكي به دفعات به او آب جوشيده
، خنك شده بدهيد. با افزايش گرماي هوا و ازدياد فعاليت ، ممكن است كودك اشتها به
غذا خوردن نداشته باشد. اگر از خوردن غذا امتناع كرد و حدس زده ايد كه به علت تشنگي
است اول مقدار كمي آب به او بدهيد تا تشنگي اش برطرف شود و بعد غذا را پيشنهاد كنيد
. فراموش نكنيد كه آب را با قاشق يا فنجان به او بدهيد نه با بطري.
توجه داشته باشيد مقدار غذاي دريافتي كودك ممكن است از يك روز به روز ديگر
متفاوت ولي كودك بطور طبيعي و عادي رشد كند. همينطور ممكن است بعضي غذاها يكروز باب
طبع كودك باشد و آنرا با ميل و اشتها بخورد و روز ديگر اصلاً تمايلي به خوردن آن
نداشته باشد يا بعضي از غذاها را در شروع ، نخورد ولي مدتي بعد آنرا بپذيرد.
به زور غذا دادن ، يكنواخت بودن غذاها، عدم توجه كافي به نيازهاي عاطفي كودك
، كمبود آهن ،بيماري و سوء تغذيه ، پذيرش غذا را مشكل مي كند.
به خاطر داشته باشيد كه غذا خوردن كودك در سنين 6 تا 12 ماهگي فقط به منظور
تامين نيازهاي غذايي او نيست بلكه برقراري يك ارتباط اجتماعي
بين والدين و كودك است . كودك هميشه از اين كه چيز جديدي را از فردي كه
دوستش دارد مي گيرد، بسيار خوشحال مي شود.
غذاي كمكي علاوه بر اينكه بخشي از انرژي مورد نياز كودك را تامين مي كند
راهي براي آشنايي او با مزه و قوام غذاها و فراگيري و تكامل او براي استفاده از
غذاهاي سفره خانواده است. | 
