PITFALLS IN Antibiotic Prescribing   

خطرات نابجا و بی رویه  مصرف آنتی بیوتیک ها

 

پروفسور محمد حسین سلطان زاده

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهد بهشتی

متخصص کودکان و نوزادان

طی دوره بالینی عفونی از میو کلینیک آمریکا

 

آنتی بیوتیک ها تا کنون جان میلیون ها انسان را نجات داده اند اما مصرف بی رویه آن ها باعث مقاومت بسیاری از باکتری ها نسبت به داروهای فعلی شده واز سوی دیگر تولید آنتی بیوتیک های جدید نیز زمان بر است به همین دلیل شعا روز جهانی بهداشت در سال جاری ( 2011 )  :

 "   مقاومت به داروهای ضد میکروبی  یک تهدید جهانی است    "  عنوان شده است . این درحالی است که کمتر از 80 سال  از ظهور داروهای ضد میکروبی که یکی از بارزترین  موارد پیشرفت پزشکی نوین به شمار میروند می گذرد . تولید این داروها باعث شده درمان بسیاری از بیماری های عفونی کشنده آسان شود اما مصرف بی رویه آن ها  به ایجاد میکرواورگانیسم های مقاوم به دارو دامن زده است .

برای شناخت داروهای ضد میکروبی باید اول میکرواورگانیسم ها را بشناسیم از دیدگاه زیست شناسی میکروب ها موجوداتی هستند که بدون استفاده از چشم مسلح ، نمی توان آن ها را دید . این گروه بسیار گسترده می تواند شامل باکتری ها ، قارچ ها ، کپک ها وبسیاری از تک سلولی ها باشد و ویروسها به عنوان انگل درون سلولی به آن اضافه شوند .

داروهای ضد میکروبی برای از بین بردن یا غیر فعال کردن انواع مضر این میکرواورگانیسم ها از راه های گوناگون مانند آسیب به :  DNA ، تغییر ماهیت پروتئین ها  ، تخریب غشاء یا دیواره سلولی وروش های دیگر استفاده می کنند .

بخشی از این داروها را آنتی بیوتیک ها تشکیل می دهند که به فراورده یا ماده ای اطلاق می شوند که توسط یک موجود زنده تولید شده ومی توانند در زندگی موجود زنده دیگری اختلال ایجاد کند .

این گروه نخستین بار پنی سیلین در سال 1940 به عنوان یک ماده موثر در شیمی درمانی ضد میکروبی مطرح شد پس از آن استرپتوماسین ، تتراسیکلین ، کلرامفنیکل وبسیاری دیگر از آنتی بیوتیک ها با استخراج از محیط های کشت قارچی و سپس به روش های بیوسنتتیک تولید و وارد چرخه داروئی شدند

برای از بین بردن باکتری عامل بیماری در کنار حفظ سلول های بدن به یک داروی ضد میکروبی ایده آل با سمیت انتخابی نیاز داریم یعنی می خواهیم داروئی به کار ببریم که میکروب را از بین ببرد اما برای سلول میزبان بی ضرر باشد این میزان اغلب نسبی است وشامل غلظتی از دارومی شود که سلول میزبان می تواند آنرا تحمل کند اما باکتری آسیب خواهد دید .

خطر مصرف نابجا وبی رویه آنتی بیوتیک ها

 

·        استفاده از آنتی بیوتیک ها برای موارد غیر عفونی یا مواردی که  بیماری های عفونی به آنتی بیوتیک  پاسخ نمی دهد برای مثال : عفونت های ویرال  یا کلونیزیشن

·        درمان ترکیبی  Overuse of combination  البته  منوتراپی بر درمان ترکیبی ارجح است  مونوتراپی هم ریسک داروها را کاهش می دهد هم از عوارض و Side  effects    ومعمولا ارزان تر می باشد .

·        مصرف آنتی بیوتیک در تب های مقاوم که معمولا شکست در درمان به وجود می آید . علل تب های طولانی شامل:  درناژ نکردن کانون عفونی ، اختلالات طبی غیر عفونی و تب های داروئی . عدم تشخیص علل لکوسیتوز  ، تب های خفیف نباید بادوره های طولانی آنتی بیوتیک درمان شود

·        درمان ناکافی جراحی   Inadequate surgical therapy ، تجمع مایع Fluid collections    مثل  آبسه ها که اغلب درمان جراحی احتیاج دارد ، برای عفونت های مثل استئومیلیت مزمن  ، جراحی تنها راه درمان است . وآنتی بیوتیک در پیشگیری وساپرس کردن  Suppression    عوارض عفونت  موضعی  نقش دارد .

·        درمان های وریدی در منزل Home IV therapy   کمتر احتیاج است که درمان وریدی با آنتی بیوتیک انجام گیرد .

برای کنترل عفونت پروفسور پی تت از سازمان بهداشت جهانی بهداشت توصیه می کند :

Prof. Pittet  WHO  :   Easy Infection Control for everybody , Clean Care Is Safer Care .

پنی سیلین که در سال 1940 کشف شد . با مصرف زیاد پنی سیلین مقاومت داروئی ایجاد شد  ودر سال 1970         MRSA (  Methicillin- Resistance Staphilococcus Aureus )یکی از علل مهم عفونت های نازوکومیال که منجر به مرگ می شود شناخته شد . ووانکومایسین از داروهائی بود که تا اندازه ای موثر بود وداروی دیگر Tiocoplamin ( Targocid ), Linezolid & Quinupristin –Dalfopristin   ممکن است مفید باشد . دو نکته مهم در پیشگیری : شستوشوی دست ها وایزولاسیون می باشد وHand Washing    بهترین روش پیشگیری به  شمار می رود .

برای پیشگیری از مقاومت آنتی بیوتیک ها :

Hippocrates     :    Do  not  Harm

Gallen:Warned Against Obscure Prescription.

Rhazes

  Do not Prescribe compound Remedies.  

در موقع مصرف آنتی بیوتیک باید ببینیم :

·        آیا نیازی به تجویز آنتی بیوتیک هست ؟

·        چه نوع آنتی بیوتیک را انتخاب می کنیم ؟

·        چه دوزی لازم است ؟

·        چه راهی به کار ببریم ؟

·        هر چند ساعت لازم است ؟

·        برای چه مدت ادامه دهیم ؟

سازمان بهداشت جهانی در مورد تجویز آنتی بیوتیک توصیه می نماید :

·        اندیکاسیون مناسب آنتی بیوتیک

·        داروی مناسب

·        دوزاژ مناسب

·        دوره مناسب