تغذیه شیرخواران وکودکان در زمان آلودگی هوا
پروفسور محمد حسین سلطان زاده بیتا
عالم زاده
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی کارشناس
تغذیه ورژیم درمانی
متخصص کودکان ونوزادان
طی دوره بالینی عفونی از میوکلینیک آمریکا
www.ProfessorSoltanzadeh.com
آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است .طبق آمار یک
میلیارد و چهارصد میلیون نفر ( 000،000،400،1 ) در جهان در معرض
آلودگی هوا قرار دارند وسالانه 3 میلیون نفر در دنیا جان خود را به
دلیل عوارض مستقیم یا غیر مستقیم آلودگی هوا از دست میدهند . وسایط
نقلیه یکی از علل عمده آلودگی هوا هستند . ترکیب های گوگردی مانند
دی اکسید گوگرد ، ترکیب های ازته مانند مونو ودی اکسید کربن ،
هیدروکربور ها ، مواد معلق ، سرب ،گاز کربنیک ، اکسید های فوتو
شیمیائی ، مواد رادیواکتیو ، بو وصدا از جمله آلاینده های هوا
هستند .
آلاینده های اصلی هوا که برای آن ها استاندارد وجود دارد واندازه
گیری می شوند عبارتند از : مونو اکسید کربن
CO
، اکسید های ازت ، تمامی هیدروکربن ها یا ترکیبات آلی فرار ،
اکسید های گوگرد وبه طور عمده
So2
تمامی ذرات معلق ، سرب ، ازون
O3
براساس مطالعه ای که به عمل آمده در حال حاضر سالانه 70 تن ذرات
معلق گوگرد ، 2 تن سرب ، 3560 تن منواکسید کربن ، 1260 تن
ترکیبات آلی فرار غیر متان ، 285 تن اکسید های گوگرد و453 تن اکسید
های ازت در هوای تهران منتشر می شود که با توجه به پدیده وارونگی
هوا آلودگی های یاد شده مدت زیادی در سطح زمین وفضای تنفسی انسان
ها باقی می ماند .مهمترین آلاینده های هوای تهران خودروها هستند که
عامل 75 در صد ذرات معلق است .
ترکیب های آلاینده ناشی از سوخت خودروها مانند بنزن وفرمالدید سمی
هستند و اثر سرطان زائی شان شناخته شده است می توانند به طور
مستقیم بلعیده شوند یا به وسیله ذرات کوچک وارد ریه ها شوندو بر
روی اندام هائی چون :
مغز ، ریه ، قلب و عروق ، شکم ، دهان ، حلق وبینی اثر سوء بگذارد .
مغز
: ذرات آلاینده و تر کیبات زیان آور هوای آلوده از طریق جریان خون
به مغز می رسندوسبب بروز التهاب های بیماری زا می شوند تماس بیش از
حد آلاینده ها ی ترافیکی هوا سبب افزایش ناتوانی ها ی ذهنی وبا
افزایش سن آلزایمر می شود .
سرب
: از الاینده هائی است که در اثر سوخت خودرو ایجاد می شود مسمومیت
سرب توانائی ذهنی را کاهش می دهد وبه سیستم عصبی وسایر اندام ها
آسیب می رساند
منواکسید کربن
که یکی دیگر از مواد زیان آور هوای آلوده است نیز می تولند موجب
سردرد ، کاهش هوشیاری ، مشکلات دائمی سیستم اعصاب مرکزی و حتی مرگ
شود .
ریه:
سطوح بالای آلودگی هوا با بیماری های ریوی ، آسم
وآلرژی ، سرطان ریه ومرگ زودرس ارتباط دارد .
ازن
Ozone:که
از ترکیب گاز های هیدروکربنه با دی اکسید نیتروژن در حضور نور
خورشید ساخته می شود یکی از آلاینده های هوا است که ممکن است در
سیستم تنفسی ومسیر های هوائی تغییراتی ایجاد کند و سبب کاهش ظرفیت
ریه، سرفه ، درد وخس خس سینه شود ازن سبب افزایش آلرژی وآسم در
کودکان می شود .
استنشاق دی اکسید گوگرد
راه های هوائی را ملتهب می کند ودر کودکان مبتلا به آسم ایجاد مشکل
می کند .تماس با ترکیبات
نیتروژن
که بر اثر سوخت بنزین ایجاد می شود موجب درد قفسه صدری ، اشکال در
تنفس واحتمال افزایش عفونت ریه می شود .
قلب وعروق
:آلودگی هوا بر سیستم عروقی وگردش خون تاثیر نامطلوبی دارد حمله
های قلبی هم با آلودگی هوا ارتباط دارد آلودگی هوا سبب غلیظ شدن
خون وبالارفتن احتمال تشکیل لخته و آسیب به سرخرگ ها ، تصلب
شرائین میشود.
شکم
:
آلودگی هوا می تواند سبب بروز درد های شکمی شود . به گفته محققان
کانادائی با بررسی 120 هزار بیمار مبتلا به درد های شکمی یکی از
علل آن آلودگی هوا ذکر شده ودر روزهائی که آلودگی هوا زیادتر است
مراجعین دل درد هم افزایش می یابد
دهان وحلق ومری
: دهان وحلق وبینی مسیر اصلی عبور هوای آلوده است بینی نقش مهمی
در تصفیه آلودگی ها دارد مواد آلاینده ای که در بینی تجمع پیدا
میکند می تواند به بافت بینی، سینوس ها ومخاط تنفسی آسیب برساند
موجب التهاب مخاط ، ابریزش ودر برابر ویروس ها و میکرب ها آسیب
پذیر تر باشد.
باروری وجنین
:آلاینده
ها سبب کاهش شدید درصد اسپرم های طبیعی میشود که خود باعث کاهش
باروری میگردد
رشد جنین
به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده رشد جنین کاهش می یابد ،
ناهنجاری ها وانومالی ها در جنین افزایش می یابد سقط جنین هم در
هوای آلوده افزایش نشان داده است.
توصیه ها ی پیشگیری وتغذیه
:
اجتناب از کشیدن سیگار ، در زمانی که سطح آلاینده ها زیاد است در
منزل بمانید به خصوص اطفال در خانه نگهداری شوند . درب وپنجره ها
بسته باشد . در صورت خروج از منزل از فعالیت های سنگین پرهیز شود .
از ماسک های تنفسی استفاده گردد .
تغذیه
: در زمان آلودگی هوا برای کاهش صدمات به دستگاه تنفس و التهاب
دستگاه گوارش ناشی از آلودگی مصرف شیر ولبنیات توصیه می شود .چون
سبب نرم شدن مخاط تنفسی فوقانی ، مری ومعده می شود از سوی دیگر به
دلیل وجود ترکیبات مناسب برای رشد ونمو باکتری های مفید که عمل
دفع ادرار ومدفوع و مواد آلاینده را تنظیم می کنند التهاب ها در
مقابله با نقش رادیکال آزاد که به صورت آلاینده وارد بدن شده اند
نقش موثری را ایجاد می کند .
برای سلامت بدن مصرف دوغ وماست پروبیوتیک برای مقابله با آلاینده
های هوا انتخاب بهتری به شمار میرود. آلاینده ها به مرور زمان در
دراز مدت پوکی استخوان را تشدید می کنند همچنین در آلودگی هوا جذب
ویتامین
D
از راه پوست کاهش مییابدو بر اساس تحقیقات کشوری 60 درصد از زنان
تهران دچار کمبود ویتامین
Dمی
شوند وهمچنین افرادی که کمبود کلسیم دارندبیشتر در معرض خطر آلودگی
با سرب هستند .
چون گیرنده های فلزات دو ظرفیتی در بدن انسان به صورت رقابتی عمل
می کنند در صورتی که این گیرنده ها قبلا با آهن وکلسیم اشباع شده
باشند بدن کمتر در معرض آلودگی با سرب قرار می گیرد در هوای آلوده
مصرف شیر افزایش مییابد . چون حاوی فسفر ، منیزیم وکلسیم می باشد
که خنثی کننده سموم است . در واقع گروه لبنیات حاوی ویتامین
D
وکلسیم فراوان اندوبرای جلوگیری از پوکی استخوان مناسب اند .
از طرفی هیدروکربورهای سرطان زا ناشی از سوخت ناقص نفتی مواد سوختی
، انواع فلزات سنگین مثل سرب که با سوختن ترکیبات نفتی در فصل سرما
این گاز به اضافه بقیه گازهای مضر به سطح زمین بر می گردند.حتی
آلودگی هوا برروی دستگاه گوارش جوانان اثر منفی دارد.
بهترین غذاها
ویتامین
D
و
E
وروغن های گیاهی ، گردو ، بادام ، زیتون ، جوانه گندم ، چگر ،
سبزیجات دارای برگ سبز ، ویتامین
D
تخم مرغ ، شیر ، کره ، همچنین بتاکاروتن ، سلینیوم .
سبزیجاتی مثل کدو تنبل ، فلفل ، اسفناج ، کلم وغذاهای دریائی ، مرغ
، نان ، غلات سبوس دار، ویتامین
C
به دفع سرب کمک می کند . به طور کلی خوردن سبزیجات ، میوه
ولبنیات .
بدترین عادت غذائی
چیپس ، پفک، تنقلات کم ارزش ، نوشابه گازدار ، سوسیس ، کالباس ،
مواد غذائی که دارای افزودنی هستند .
کودکان وسالمندان ، بیماران قلب وعروق آسیب پذیرترند .
مایعات
منواکسید کربن از مهم ترین آلوده کننده ها هستند . شیر به دارابودن
ماده فعال به نام پروبیوتیک سطح این باکتری را در روده انسان
متعادل می کند . همچنین ویتامین
E
و ویتامین
C
، کاروتنوئید ها ، پلی فنول ها از آنتی اکسیدان ها ،
روغن
سویا ، روغن آفتاب گردان ، جوانه گندم ، وسایر روغن های گیاهی حاوی
ویتامین
E
اند . غلات سبوس دار که منبع مهم روی
Zn
می باشد .
وجود پکتین در سیب ، سرب را به طور کامل از بدن دفع می کند .
مرکبات ، پرتقال ، لیمو ترش ، گریپ فوروت ، هویج ، غلات سبوس دار .
حد اقل روزانه 2 لیوان شیر
حد اقل روزانه یک عدد سیب
وحد اقل 400 گرم سبزیجات و میوه مصرف گردد .
