اسهال در کودکان

پروفسور محمد حسين سلطان زاده

استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي

    اسهال در کودکان

علیرغم تلاشهای کشور ها در دو دهه اخیر و پیشرفت های چشمگیر در کاهش مرگ ومیر هنوز یکی از مشکلات کشور ها ی جهان سوم است

 حدود 2/3 میلیون مرگ کودک در زیر 5 سال هر دقیقه 10 کودک قربانی اسهال واستفراغ میشود

 بطور متوسط 3مرتبه اسهال در سال بعضی کشور ها 9 مرتبه کشورهای صنعتی 1-2 مرتبه درایران قبلا حدود 70 میلیون مورد اسهال  در سال درکودکان زیر 5 سال گزارش می شد اکنون به حدود 20میلیون مورد درسال رسیده

 مرگ ومیر بعلت اسهال 34000 در سال 65 در حال حاضر کمتر از 3000 کاهش یافته

تعریف :

 والدین افزایش تعداد  دفعات یا کاهش قوام مدفوع را اسهال میگویند

 تعداد دفعات با سن کودک بستگی دارد

 قوام مدفوع هم از شخص به شخص متفاوت است

تعریف اسهال از روی تعداد دفعات وقوام مدفوع مشکل است

 یک شیر خوار ممکن است 5-10 نوبت دفع  شیرخوار دیگر هر 2-3 روز دفع داشته باشد

 تعریف اسهال عبارت از افزایش حجم روزانه
    مدفوع وافزایش آب آن است

 درکودکان دفع بیش از 10 گرم بازاء هر کیلو در بالغین بیش از 200 گرم  در روز است در3سالگی حجم مدفوع به اندازه افراد بالغ میشود

 WHO دفع 3 بار یا بیشتر مدفوع شل یا آبکی را در 24 ساعت اسهال می داند

 مصرف زیاد فیبر سبب افزایش  حجم مفوع میشود

 شیر مادر خوار هم چند بار درروز مدفوع نرم دارند

اسهال حاد 7-5 روز وگاهی 10 روز  ادامه اسهال بیش از 2 هفته  مزمن گفته میشود

 علت مرگ در اسهال کم آبی است

 اگر در خلال اسهال به تغذیه کودک توجه نشود سوء تغذیه به وجود می آید

علل اسهال در کودکان:

 علیرغم  پیشرفت های علمی هنوز   در 30 %  نمی توان علت اسهال را مشخص نمود

 پاتوژن های شایع :

 روتاویروس ،  آدنوویروس ها ، آنتروویروس ها

 ای کولای  ETEC  و EPEC و EIEC و EHEC

شیگلا  -  کامپیلوباکتر ژژونی - ویبریون کلرا   01 -  سالمونلا

 کربپتوسپوریدیوم - یرسینیا -  ژیاردیا -  آمیبیاز-  عفونت های ادراری

 عفونت های تنفسی

  ارزیابی کودک اسهالی

همه کودکان مبتلا به اسهال باید :

  از شدت کم آبی از مشکلات همراه گرفتن دقیق سابقه  معاینه کامل   ارزیابی علائم بررسی گردند

مشاهده:

 حال عمومی         هوشیار   

 چشم ها              نرمال

 اشک                موجود

 دهان وزبان        مرطوب 

 تشنگی             نرمال

 تورگور پوست     سریعا بحال اول بر میگردد

کم آبی ندارد       درمان پلان A

  درمان پلان A

کمتر از 4% کم آبی 

درمان در منزل

 تجویز مایعات بیشتر

 تجویز مقدار بیشتر غذا

 مراجعه مجدد اگر اسهال بهتر نشود

 سوپ، دوغ، چای کمرنگ،  آب جوشیده ،ORS

 شیرمادر ، تخم مرغ، ماست

  مشاهده کودک اسهالی

حال عمومی            بی قرار    

 چشم ها                فرورفته

 اشک                   ندارد

 دهان وزبان           خشک

 تشنگی                عطش زیاد

 تورگور پوست        آهسته برمی گردد

 درصورت 2 علامت   کم آبی متوسط

 درمان                 درمان پلان B 

 درمان پلان B 

 تجویز محلول ORS 75 سی سی پر کیلو

 تحت نظر 4ساعت در درمانگاه

 ارزیابی مجدد  درصورت بهبود  در گروه A

 در صورت عدم بهبود ادامه درمانB

 شیر مادر ادامه یابد

 زیر 2سال هر 2دقیقه 1قاشق 50-100 سی سی

 بالای2سال با لیوان 100-200 سی سی

مشاهده کودک اسهالی

  حال عمومی            بیحال یا بیهوش

  چشم ها                خیلی فرورفته وخشک

  اشک                  ندارد

  دهان وزبان          خیلی خشک

  تشنگی               قادر به نوشیدن نیست

 تورگور پوست      خیلی آهسته بر میگردد

   درصورت 2علامت     کم آبی شدید

  درمان                    پلان C

   درمان  پلان C

بستری کردن

 تجویز مایعات داخل وریدی

 کنترل بیمار