اهمیت سلنیوم در نوزادان

Selenium in Neonate

پروفسور محمد حسین سلطان زاده

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

متخصص کودکان ونوزادان

طی دوره بالینی عفونی از میو کلینیک آمریکا

تازمانی که پیشرفت های اخیر در علم شیمی حاصل نشده بود کسی تصور نمی کردکه عناصر به ظاهر ساده وکم اهمیت یک چنین نقشی در ساختار جسمانی وحیات انسان داشته باشد.

کشف تدریجی نقش این عناصر چشم انداز های جدیدی را درعرصه پزشکی گشود وبیش از گذشته نشان داد که معمار اصلی هستی وخالق انسان چه دقائقی را در آفرینش انسان لحاظ فرموده که در نهایت بابت این خلقت عظیم به خود تبریک فرموده که  <  فتبارک الله احسن الخالقین >

میزان تاثیر گزاری بعضی از عناصردرحد میلینیوم گرم است وفقدان آن ها موجب ضایعات بعضا مرگ بار در انسان می شود

نقش ید در رشد جسم ومغز ، رویدر سیستم ایمنی ، آهن در در خون سازی ، فلوئور درسلامت دندان ، سلینیوم در جلوگیری از سرطان ، لیتیوم در درمان بیماری های روانی ، کروم در متابولیسم و ------------ گوشه ای از این نمود های اعجاز الهی در خلقت انسان است 

اینک در مورد یکی از این ریز مغذی ها بحث می گردد :       سلینیوم  Selenium

سلنیوم یک ریز مغذی ضروری است که عمدتا در پیوند با پروتئین ها و یا به عنوان جزء اصلی ساختار برخی از پروتئین ها در بدن به کار می رود. تا به امروز حدود 11 نوع سلنوپروتئین شناسایی شده است. شهرت سلنیوم به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار بالای آن می باشد. سلنیوم جزئی از خانواده آنزیمهای گلوتاتیون پروکسیداز می باشد که با حذف پروکسیدهای سمی ، غشاهای سلولی را در برابر آسیب های اکسیداتیو حفظ می کند. مطالعات اپیدمیولوژیک ( همه گیر شناسی) متعددی ، سلنیوم را به عنوان یک عامل حفاظت کننده در برابر بیماریهای قلبی ناشی از استرس اکسیداتیو و سرطان معرفی کرده اند. کمبود شدید سلنیوم در نوزادان ، آسیب عضله قلبی و اسکلتی را به همره خواهد داشت. میزان سلنیوم موجود در شیر انسان بر اساس موقعیت جغرافیایی بین 15 الی 20 میکروگرم در لیتر گزارش شده است. کمبود سلنیوم شیر مادر در چین و نیوزلند به دلیل کمبود میزان سلنیوم در خاک این نواحی گزارش شده است. میزان سلنیوم موجود در فرمولاهای غنی نشده با سلنیوم بین 2 الی 13 میکروگرم در هر لیتر می باشد که این میزان سلنیوم وابسته به میزان سلنیوم دریافتی توسط گاو می باشد.تحقیقات بیانگر این مطلب است که فرمولاهای غنی نشده با سلنیوم ، معمولا مقادیری کمتر از نیاز روزانه نوزاد به سلنیوم را تامین می نمایند و در نتیجه کودک با کمبود سلنیوم و عوارض ناشی از آن مواجه می شود.

 

بيماري هاي ناشي از کمبود سلنيوم

در سال 1976 مشخص شد که در اثر کمبود سلنيوم بيماري "کشان"(keshan) ايجاد مي شود. بيماري کشان، کارديوميوپاتي(اختلال قلبي) می باشد که به طورعمده زنان و کودکان را در استان کشان چين(ناحيه‌اي که ميزان سلنيوم خاک در آن بسيار پايين است)، مبتلا مي‌کرد. مطالعات نشان داد که دريافت مکمل سلنيوم، مانع پيشرفت اين نوع کارديوميوپاتي مي‌شود.

بيماري ديگر ناشي از کمبود سلنيوم، بيماري "کاشين- بک" (Kashin-Beck)بود که در کودکان و نوجوانان شايع مي‌شد. ممکن است اين بيماري يک جزء ويروسي داشته باشد که در هنگام فقدان يا کمبود سلنيوم در رژيم غذايي، رشد مي‌کند، ولي علت اصلي آن به طور کامل شناخته نشده است. در اين بيماري، ابتدا سختي قرنيه، تورم و درد،اغلب در محل اتصال بند انگشتان و سپس استئوآرتريت،درد مفاصل و استخوان‌ها همراه با درگيري آرنج، زانو و قوزک‌ پا ايجاد مي‌شود. البته کمبود يُد نيز ممکن است به عنوان يک عامل خطر در اين بيماري نقش داشته باشد.

متابوليسم (سوخت و ساز) سلنيوم

جذب آن در بخش بالايي روده کوچک انجام مي‌شود.در حالت کمبود، ميزان جذب آن افزايش مي‌يابد. همچنين اگر در اثر افزايش دريافت، دفع ادراري آن افزايش يابد، اين دفع بالا نيز منجر به افزايش جذب خواهد شد.

ارزيابي وضعيت سلنيوم با اندازگيري آن يا اندازه‌گيري گلوتاتيون پرکسيداز سرم، پلاکت‌ها و سلول‌هاي قرمز خون يا سلنيوم موجود در خون‌ يا ادرار انجام مي‌شود.

 

مقادير مورد نياز

مقدار توصيه شده (RNI)سلنيوم  در روز براي نوزادان و کودکان به شرح زیر می باشد:

 

سلنیوم مورد نیاز بر اساس RNI(µg/day)	میانگین وزنی	سن کودک
6	6	0 تا 6 ماه
10	9	7 تا 12 ماه
17	12	1 تا 3 سال
22	19	4 تا 6 سال
21	25	7 تا 9 سال

 

 

 

 

عوارض کمبود

در موارد کمبود سلنيوم، اختلالات قلبي، ضعف عضلاني، اختلال لوزالمعده و ناراحتي مفاصل نيز ديده مي‌شود. کمبود سلنيوم در کودکاني که تا چهار سال تغذيه وريدي شده‌اند، با بروز ضعف عضلات، درد و حساسيت بروز مي‌کند. مکمل ياري سلنيوم موجب بهبود علائم باليني و افزايش سطح سلنيوم خون مي‌گردد.

 

منابع

محتواي سلنيوم غذاها، به ميزان سلنيوم موجود در خاک يا آبي بستگي دارد که گياه يا حيوان از آن تغذيه مي کند. ولي به دليل اتصال آن به پروتئين، در تمام غذاهاي حيواني وجود دارد. منابع عمده ي آن شامل غذاهاي دريايي ، قلوه، جگر، گوشت و ماکيان هستند. 

 

نام ماده غذايي	مقدار ماده غذايي	ميزان سلنيوم (ميکروگرم)
ماهي تن کنسرو شده	50 گرم	43
ميگو پخته شده	85 گرم	7/33
جگر سياه گاو (پخته شده)	85 گرم	7/30
تخم‌مرغ آب پز سفت شده	1 عدد	4/15
نان گندم کامل	1 برش	10
نان سفيد	1 برش	8

 

 

 

 

 

محتواي سلنيوم در غلات متفاوت بوده و به محل رويش آن ها وابسته است.محتواي سلنيوم و فعاليت گلوتاتيون پراکسيداز در شير مادر ، به‌طور مستقيم تحت تاثير تغذيه مادر با سلنيوم و شکل سلنيوم مصرف شده است.غني کردن شيرخشک با سلنات، سبب بهبود وضعيت سلنيوم در شيرخواران نارس شده و احتمال بروز بیماریهای مزمن تنفسی و ریوی را در این دسته از نوزادان کاهش می دهد.

با توجه به مطالب ارائه شده و روشن شدن اهمیت سلنیوم در تغذیه نوزادان ، غنی سازی فرمولاها با این ریز مغذی ، حیاتی به نظر می رسد و امید است که در کشور ما  ایران هم استفاده از فرمولاهای غنی شده با سلنیوم بتواند نقش مهمی در کاهش بروز بیماریهای ناشی از کمبود سلنیوم بر دارد.

 

REFERENCES

 

1.   Levander, O.A. 1986. Selenium. In: Trace elements in human and animal nutrition 5th edn. Mertz, W. ed. p 209-279. Orlando, Florida 209-279. Academic Press Inc.

 

2.   Arthur, J.R.  & Beckett,  G.J.  1994. Neometabolic roles for selenium. Proc. Nutr.    Soc.53: 615-624.

 

3.   Ge, K. & Yang,  G. 1993. The epidemiology of selenium deficiency in the etiological study of endemic diseases in China. Am. J. Clin. Nutr., Supplement 57: 259S-263S.

 

4.   Arthur,  J.R.,  Bermano,   G.,  Mitchell,  J.H.  &  Hesketh,   J.E.  1996.  Regulation  of selenoprotein gene expression and thyroid hormone metabolism. Biochem. Soc. Trans.,24: 384-388.

 

5.   Howie, A.F., Arthur, J.R., Nicol, T., Walker,  S.W., Beech, S.G. & Beckett, G.J. 1998.

Identification  of  a  57-kilodalton  selenoprotein  in  human  thyrocytes  as  thioredoxin reductase. J. Clin. Endocrino.l Metab., 83: 2052-2058.

 

6.   Mairrino,  M.,   Thomas,   J.P.,   Girotti,   A.W.   &   Ursini,   F.   1991.  Reactivity  of phospholipd hydroperoxide glutathione peroxidase with membrane and lipoprotein lipid hydroperoxides. Free. Radic. Res. Commun. 12: 131-135.

 

7.   Arthur, J.  1997. Selenium biochemistry and function. In: Trace Elements in Man and Animals - 9. Proceedings of the Ninth International Symposium on Trace Elements in Man and Animals. Fischer, P.W.F., L'Abbe, M.R., Cockell, K.A., Gibson, R.S. eds. p.1-5.Ottawa, Canada, NRC Research Press.

 

8.   Reilly,   C.   1996.  Selenium  in  food  and  health.  London,  Blackie  Academic   and Professional.

 

9.  Anikina,  L.V. 1992. Selenium-deficient cardiomyopathy (Keshan disease). In: Fifth International  Symposium  on  Selenium  in  Biology  and  Medicine.  Burk,  R.F.  ed. Vanderbilt University, Nashville, TN p 122.

 

10. Brennan, M.F. & Horwitz,  G.D.   1984. Total parenteral nutrition in surgical patients.Advances in Surgery, 17: 1-7.

 

11. van  RiJ.,  A.M., Thompson,  D., McKenzie,  J.M.  & Robinson,  M.F.  1979. Selenium deficiency in total parenteral nutrition. Am. J. Clin. Nutr., 32: 2076-2085.

12. Rossipal,  E. & Tiran,  B. 1995. Selenium and glutathione peroxidase levels in healthy infants and children in Austria and the influence of nutrition regimens on these levels. Nutrition, 11 (5 suppl): 573-575.

 

13. Lombeck,  I., Kasperek, K., Bonnermann, B. et al. 1975. Selenium content of human milk, cows milk and cows milk infant formulas. Eur. J. Pediatr., 139-145.

 

14. Okada,   A.,  Takagi,  Y.,  Nezu,  R.,  Sando,  K.  &  Shenkin,  A.  1995.  Trace element metabolism in parenteral and enteral nutrition. Nutrition, 11; 106-113.

 

15. Collip, P.J. & Chen, S.Y. 1981. Cardiomyopathy and selenium deficiency in a two year old girl. N. Engl. J. Med., 304: 1304-1305.

 

16. Lombeck,  I., Ebert,  K.H.,  Kasparek, K. et al. 1984. Selenium intake of infants and young children, healthy children and dietetically treated patients with phenylketonnria. Eur.  J. Pediatr., 143: 91-102.

 

17. Levander, O.A. & Beck, M.A. 1997. Interacting nutritional and infectious ecologies of Keshan Disease. Biol. Trace Elem. Res., 56: 5-21.

 

18. Yang,  G-Q., Zhu,  L-Z.,  Liu,  S-J.,  Gu,  L-Z.,  Qian,  P-C.,  Huang,  J-H.  & Lu,  M-D.1984. Human selenium requirements in China. In: Selenium in Biology and Medicine. Combs, G.R., Spallholz, J.E., Levander, O.A., Oldfield, J.E. eds. p.589-607. New York, AVI Van Nostrand.

 

19. Johnson,  C.C., Ge, X., Green,  K.A. & Liu, X. 1996. Studies of selenium distribution in soil, grain, drinking water and human hair samples from the Keshan Disease belt of Zhangjiakou district, Henei Province, China. Technical Report WC/96/52. Nottingham, UK, Overseas Geology Series, British Geological Survey.

 

20. Li, J-Y., Ren, S-X., Cheng, D-Z., Wan, H-J., Liang, S-T., Zhang,  F-J. & Gao, F-M.1984. Distribution of selenium in the microenvironment related to Kaschin-Beck disease. In: Selenium in Biology and Medicine. Combs, G.F., Spallholz, J.E., Levander, O.E., Oldfield, J.E. eds. p.911-925. New York, AVI Van Nostrand.

 

21. Beck, M.A. 1998. The influence of antioxidant nutrients on viral infection. Nutr. Revs.,56:S140S14

 

22. Baum, M.K. &  Shor-Posner, G. 1998. Micronutrient status in relationship to mortality in HIV-1. Nutr. Revs., 56: S135-S139.

 

23. Baum, M.K., Shor-Posner, G., Lai, S.H., Zhang, G.Y., Fletcher,  M.A., Sanberlich, H.& Page, J.B. 1997. High risk of HIV-related mortality is associated with selenium deficiency. J. Acquir. Immune Defic. Syndr. Hum. Retrovirol., 15: 370-374.

 

24. Cirelli, A., Ciardi,  M. & DeSimone, C. 1991. Serum selenium concentration and disease progress in patients with HIV infection. Clin. Biochem., 24: 211-214.

 

25. Dworkin,   B.M.   1994.   Selenium  deficiency  in   HIV   infection  and   the   acquired immunodeficiency syndrome (AIDS). Chem. Bio. Interact., 91: 181-186.

 

26. Taylor,  E.W., Nadimpalli,  R.G. & Ramanthan, C.S. 1997. Genomic structures of viral agents in relation to the synthesis of selenoproteins. Biol. Trace Elem. Res., 56: 63-91.

 

27. Zazzo, J.F., Chalas,  A. & LaFont.  1988. Is monobstructive cardiomyopathy in AIDS a selenium deficiency-related disease. J. Parenteral  Enteral Nutr., 12: 537-538.

 

28. Kavanaugh-McHugh, A.L., Ruff, A. & Pearlman, A. 1991. Selenium deficiency and cardiomyopathy in acquired immunodeficiency syndrome. J. Parenteral  Enteral  Nutr.,15:347349.

 

29. Ramanathan,  C.S.   &   Taylor,   E.W.   1997.   Computational  genomic  analysis  of Hemorrhagic viruses; viral selenoproteins as a potential factors in pathogenesis. Biol. Trace Elem. Res., 56: 93-106.

 

30. Serfass,   R.E.  &  Ganther,  H.E.  1975.  Defective  microbial  activity  in  glutathione peroxidase deficient neutrophils of selenium deficient rats. Nature, 225: 640-641.

 

31. Boyne, R. & Arthur, J.R.  1986. The response of selenium deficient mice to Candida albicans infection. J. Nutr., 116: 816-822.

 

32. Ip, C. & Sinha, D.K. 1981. Enhancement of mammary tumorigenesis by dietary selenium deficiency in rats with a high polyunsaturated fat intake. Cancer Res., 41: 31-34.

 

  33. Levander, O.A. 1987. A global view of human selenium nutrition. Annu. Rev. Nutr.,  7:2250.

 

34. Birt, D.F., Pour, P.M. & Pelling, J.C. 1989. The influence of dietary selenium on colon, pancreas, and skin tumorigenesis. In: Wendel A., ed. Selenium in biology and medicine. p.297-304. Berlin, Springer-Verlag.

 

35. Arthur, J.R.,  Nicol, F. &  Beckett,  G.J.  1993. Selenium deficiency thyroid hormone metabolism  and  thyroid  hormone  deiodinases.  Am. J.  Clin.  Nutr.,  Supplement,  57:236S2S.

 

36. Corrilain, B.,  Contempre, B.,  Longombe,  A.O.,  Goyens,  P.,  Gervy-Decoster,  C., Lamy,  F., Vanderpas, J.B. & Dumont,  J.E.  1993. Selenium and the thyroid: how the relationship was established. Am. J. Clin. Nutr., Supplement 57: 244S-248S.

 

37. Olivieri,  O., Girelli,  D., Stanzial,  A.M., Rossi, L., Bassi, A. & Corrocher, R. 1996.Selenium, zinc and thyroid hormones in healthy subjects. Low T3/T4 ratio in the elderly is related to impaired selenium status. Biol. Trace Elem. Res., 51: 31-41.

 

38. MacPherson, A., Barclay,  M.N.J., Scotts, R. & Yates, R.W.S. 1997. Loss of Canadian wheat imports lowers selenium intake and status of the Scottish population. In: Trace Elements in Man and Animals -Proceedings of 9th International Symposium on Trace Elements in Man and Animals. Fischer, P.W.F., L'Abbe, M.R., Cockell, K.A., Gibson, R.S. p. 203-205. eds. Ottawa, Canada, NRC Research Press.

 

39. Vanderpas, J.B., Contempre, B., Duale, N.L. & Deckx, H. 1993. Selenium deficiency mitigates hypothyroxinimia in iodine deficient subjects. Am. J.  Clin. Nutr., 57 Suppl:271S-275S.

 

40. Contempre,  B.,  Le  Moine,  O.,  Dumont,   J.E.,  Denef,  J-F.  &  Many,  M.C.  1996.Selenium deficiency and thyroid fibrosis. A key role for macrophages and TGF-á. Mol. Cell. Enyzmol., 124: 7-15.

 

41. Ma, T., Guo, J. & Wang,  F. 1993. The epidemiology of iodine deficiency diseases in China. Am. J. Clin. Nutr., Supplement, 57: 264S-266S.

 

42. Contempre, B., Many, M.C., Duale, G.L., Denef, J.F. & Dumont, J.E. 1996. Selenium and iodine in thyroid function: the combined deficiency in the etiology of the involution of the thyroid leading to myxoedematous cretinism. In: Thyroid and Trace Elments. 6th Thyroid Symposium. p. 35-39. Eds. Browerman, L.E., Kohsle, J., Eber, O., Langsteger, W. Graj-Eggenberg: Barmhersige Brudes.

 

43. Mahalingam, T.R., Vijayalakshni, S., Krishna, & Prabhu, R. 1997. Studies on some trace and minor elements in blood. A survey of the Kalpakkan (India) population. Part III: Studies on dietary intake and its correlation to blood levels. Biol. Trace Elem. Res., 57:223-238.

 

44. Levander, O.A. 1987. A global view of human selenium nutrition. Annu. Rev. Nutr., 7:227-250.

 

45. Varo,  P. & Koivistoinen,  P. 1980. Mineral element composition of Finnish foods. XII General discussion and nutritional evaluation. Acta Agric. Scand., Supplement No. 22;165-171.

 

 

46. MAFF.  1997.   UK Dietary Intake of Selenium. MAFF Food Surveillance Information Sheet: No. 126. London, MAFF/HMSO.

 

47. World   Health   Organization.  1998.  Complementary Feeding  of  Young  Children  in Developing Countries \\WHO/NUT/98.1. Geneva, WHO.

 

48. Robberecht, H., Benemariya, H. & Dellstra,  H. 1995. Daily dietary intake of copper, zinc and selenium of exclusively breast fed infants of middle-class women in Burundi, Africa. Biol. Trace Elem. Res., 49: 151-159.

 

49. Williams,  M.M.F.  1983. Selenium and glutathione peroxidase in mature human milk.Proceedings of the University of Otago Medical School, Dunedin, 61: 20-21.

 

50. World  Health  Organisation/International Atomic Energy  Agency. 1989. Minor and Trace Elements in Milk. Geneva, WHO.

 

51. Kumpulainen, J.,  Vuori,  E. & Kuitunen, P. 1983. Longetudinal study on the dietary selenium intake of exclusively breast fed infants and their mothers in Finland. Int. J. Vit. Nutr. Res., 53: 420-426.

 

52. Millar,  K.R. & Sheppard, A.D. 1972. α-Tocopherol and selenium levels in human and cow's milk. NZ J. Sci., 15: 3-15.

 

53. Sumar,  S., Kondza,  B. & Foster,  L.H.  1997. Selenium levels in infant formulae and breast milk from the United Kingdom: a study of estimated intakes. In: Trace Elements in Man and Animals - 9. Proceedings of the Ninth International Symposium on Trace Elements in Man and Animals. Fischer, P.W.F., L'Abbe, K.A., Cockell, K.A. Gibson, R.S. p.282-283.Ottawa, Canada, NRC Research Press.

 

54. Cumming,  F.J., Fardy,  J.J. & Woodward, D.R. 1992. Selenium and human lactation in Australia: milk and blood selenium levels in lactating women and selenium intake of their breast-fed infants. Acta Paediatrica,  81: 1058-1061.

 

55. Levander,  O.A.,  Moser,  P.B.  &  Morris,   V.C.  1987.  Dietary  selenium  intake  and selenium concentrations of plasma, erythrocytes, and breast milk in pregnant and postpartum lactating and nonlactating women. Am. J. Clin. Nutr., 46: 694-698.

 

56. Shearer, T.R.  &  Hadjimarkos, D.M.  1975.  Geographic distribution of  selenium in human milk. Arch. Environ. Health, 30: 230-233.

 

57. Lombeck,  I.,  Kasparek, &  Bonnerman, B. 1975. Selenium content of human milk, cow's milk and cow's milk infant formulaes. Eur. J. Paediatr.. 129: 139-145.

 

 

58. Iyengar,   V.  &  Wooittiez,   J.  1988.  Trace  elements  in  human  clinical  specimens:evaluation of literature to identify reference values. Clin. Chem., 34: 474-481.

 

59. Darlow, B.A., Inder,  T.E., Sluis, K.B., Nuthall, G. et al. 1995. Selenium status of New Zealand infants fed either a selenium supplemented or a standard formula. J. Paediatr. Child. Health, 31: 339-344.

 

60. Smith,  A., Picciano, M.F. & Milner,  J.A. 1982. Selenium intakes and status of human milk formula fed infants. Am. J. Clin. Nutr., 35: 521-526.

 

61. Lonnerdal, B. 1997. Effects of milk and milk components on calcium, magnesium, and trace element absorption during infancy. Physiol. Revs., 77: 643-669.

 

62. Yang,  G.,  Wang,  S.,  Zhou,  R.  &  Sun,  S.  1983.  Endemic sleenium intoxication of Humans in China. Am. J. Clin. Nutr., 37: 872-881.

 

63. Luo,  X.M., Yang, C.L., Wei, H.J.,  Liu, X. & Qixo, C.H. 1984. Selenium intake and metabolic balance in 10 men consuming self-selected diets in a selenium-deficient area of Hebei Provence, PR China. FASEB J., 43: Abstr. 1097.

 

64. Parr, R.M., Crawley, H., Aldulla, M., Iyengar,  G.V. & Kumpulainen, J. 1992. Human dietary itnakes of trace elements: A global literature survey mainly for the period 1970-1991. I Data listings and sources of information. NAHRES 12, Vienna, International Atomic Energy Agency.

 

65. Robinson,  M.T.  & Thomason,  C.D. 1984. Status of the food supply and residents of New Zealand. In: Combs GF (ed) Selenium in Biology and Medicine. p. 631-644.  New York, AVI Van Nostrand.

 

66. Abdulla, M.A., Behbehani,  A. & Dashti, H. 1989. Dietary intake and bio-availability of trace elements. Biol. Trace Elem. Res., 21: 173-178.

 

67. Koivistoinen, P. & Varo, P. 1987. Selenium in Finnish food. In: Selenium in Biology and Medicine. Cambs. J.F., Spallholz, J.E., Lavander, O.A., p. 645-651. New York, Oldfield. Van Nostrand.

 

68. Mutanen,  M.  1985.  Comparison  of  chemical  analysis  and  calculation  emthod  in estimating selenium content of Finnish diets. Nutr. Res., 5: 693-697.

 

69. Mutanen, M. 1984. Dietary intake and sources of selenium in young Finnish women.Hum. Nutr: Appl. Nutr., 38A: 265-269.

 

70. Kadrabova, J.,  Madaric, A. & Ginter,  E. 1998. Determination of the daily selenium intake in Slovakia. Biol. Trace Elem. Res., 61: 277-286.

71. Oster,  O. & Prellwitz,  W. 1989. The daily dietary selenium intake of West German adults. Biol. Trace Elem. Res., 20: 1-14.

 

72. Simonoff, M. & Simonoff, G. 1991. Le Selenium et la Vie. Paris, Masson.

 

73. Levander, O.A.  &  Morris,   V.C.  1984.  Dietary selenium levels needed to  maintain balance in North American adults consuming self-selected diets. Am. J. Clin. Nutr., 39:809-815.

 

74. Thomson, J.N., Erdody,  P. & Smith, D.C. 1975. Selenium in Canadian Foods and diets.J. Nutr., 105: 274-279.

 

75. Bratter, P, Bratter, N. & Gwlik, D. 1993. Selenium in Human monitors related to the regional dietary intake levels in Venezuela. J. Trace Elem. Electrolyte Health Dis., 7:111-112.

 

76. Alfthan,  G.  &  Neve, J.  1996. Reference values for serum selenium in various areas evaluated according to the TRACY protocol. J. Trace Elem. Med. Biol., 10: 77-87.

 

77. Diplock, A.T., Contempre, B., Dumont, J., Bebe, N. & Vanderpas, J. 1997. Interaction of selenium and iodine deficiency diseases. In: Trace Elements in Man and Animals - 9. Proceedings  of  the  ninth  International  Symposium  on  Trace  Elements  in  Man  and Animals. p. 63-68. Fischer, P.W.F. L'Abbe, M.R., Cockell, K.A., Gibson, R.S. Ottawa, ON, NRC Research Press.

 

78. Diplock, A.T. 1993. Indexes of selenium status in Human populations. Am. J. Clin. Nutr.,Supplement 57: 256S-258S.

 

79. Versieck,  J.  & Cornelis,  R. 1989. Trace elements in Human plasma or serum. Boca Raton, CRC Press.

 

80. WHO.  1987.  Selenium, Geneva,  World  Health  Organization. (Environmental HealthCriteria, 58).

 

81. Patterson, B.H., Zech, L.A., Swanson, C.A. & Levander, O.A. 1993. Kinetic modelling of selenium in Humans using stable isotope tracers. J. Trace Elem. Electrolyte Health Dis.7: 117-120.

 

82. Mutanen, M. Bio-availability of selenium. Ann. Clin. Res.,1986; 18: 48-54.

 

83. Levander, O.A. 1983.Bio-availability of selenium to Finnish men as assessed by platelet glutathione  peroxidase  activity  and  other  blood  parameters.  Am. J.  Clin.  Nutr.,  37:887-897.

84. Levander, O.A.  1988. The global selenium agenda. In:  Trace  Elements in man and animals - 6. Proceeding of the 6th International Symposium on Trace Elements in Man and Animals. Hurley, L.S., Keen, C.L., Lonnerdal, B., Rucker, R.B. eds. New York Plenum Press Inc.

 

85. Gu,  Q-P.,  Xia, Y-M., Ha,  P-C.,  Butler,  J.A.  & Whanger, P.D. 1998.Distribution of selenium between plasma fractions in guinea pigs and Humans with various intakes of selenium. J. Trace Elem. Med. Biol., 12: 8-15.

 

86. WHO/FAO/IAEA. 1996. Trace elements in Human nutrition and health. Geneva. World Health Organization.

 

87. National  Research  Council, Food and  Nutirtion Board.  1988. Recommended Dietary Allowances, 10 edition. Washington, D.C. US National Academy Press.

 

88. Lombeck,  I.,  Kaspereck, K.,  Harbisch, H.D.,  Feinendegen,  L.E.  &                                                                                                                  Bremer,  H.J.1997.  The  selenium  status  of  healthy  children.  I.  Serum  selenium  concentration  at different  ages;  activity  of  glutathione  peroxidase  of  erythrocytes  at  different  ages; selenium content of food of infants. Eur. J. Paediatr., 125: 81-88.

 

89. Levander,  O.A.  19893  Upper  limit  of  selenium  in  infant  formulas.  J.  Nutr.,  119:181871.

 

90. Scientific  Committee  for  Food.  1993. Nutrient and Energy Intakes for the European Community.  Report of the Scientific Committee for Food, Thirty First Series.  Office for Official Publications of the European Communities, Brussels.

 

91. Department of Health.   1991. Dietary Reference Values for Food Energy and Nutrient Intakes for the United Kingdom.  Report on Health and Social Subjects No.41.London, HMSO.

 

92. Netherlands Food  and  Nutrition Council.  1989. Recommended Dietary Allowances.The Netherlands. The Hague.

 

93. Smith, M.I., Franke, K.W. & Westfall, B.B. 1936. The selenium problem in relation to publish health. US Public Health Report., 51: 1496-1505.

 

94. Smith,  M.I.  & Westfall,  B.B. 1937. Further field studies on the selenium problem in relation to public health. US Public Health Report, 52: 1375-1384.

 

95. Yang,  G.,  Wang,  S.,  Zhou,  R.  &  Sun,  S.  1983.  Endemic selenium intoxication of Humans in China. Am. J. Clin. Nutr., 37: 87881.

 

96. Hadjimarkos, D.M. 1973. Selenium in relation to dental caries. Food Cosmetic Toxicol., 11: 1081095.

97. Hadjimarkos, D.M., Storveik, C.A. & Renmert,  L.T. 1952. Selenium and dental casies. An investigation among school children of Oregon. J. Paediatr., 40: 451-455.

 

98. National    Research    Council.   1980.                                                                       Mineral                  Tolerance                      of           DomesticAnimals.

Commission on Natural Resources., Washinton, D.C. National Academy of Sciences.