برگرفته از هفتمین همایش گوارش کودکان

اسهال نوپايان

پروفسور محمد حسین سلطان زاده

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

طی دوره بالینی عفونی از میوکلینیک آمریکا

اسهال نوپايان در طب کودکان به طور شايع گزارش مي گردد، اين رخداد در شيرخواران به عنوان اسهال مزمن شيرخوارگي و در کودکان بزرگتر تحت عنوان سندروم روده تحريک پذير ناميده مي شود . يافته هاي باليني شايع شامل :

1.     سن بين 6 ماهگي تا 5 سالگي

2.     دفع مفوع آبکي 2 تا 6 بار روزانه که بيش از سه هفته طول کشيده باشد و در مواردي پريودهايي از عدم دفع مدفوع وجود داردکه مي تواند چند روز طول بکشد. مدفوع ممکن است حاوي مواد غذايي هضم نشده باشد.

3.     دفع مدفوع در صبح ها رخ مي دهد و در طول شب متوقف مي شود و در برخي موارد دفع مدفوع سريعاً پس از خوردن غذا رخ مي دهد.

4.     منحني هاي رشد قد ، وزن و دور سر نرمال بوده و افت ندارند.

5.     شواهدي از عفونت وجود ندارد.

6.     در بررسي آزمايشگاهي مدفوع ، HEMA Test منفي است.

7.     کودکک خوشحال ميباشد و علايم سو ء تغذيه ، درد شکم ، تهوع و نفخ شکم وجود ندارد.

8.     در صورت استفاده از رژيم هاي با کالري پايين جهت کنترل اسهال احتمال بروز اختلال رشد وجود دارد.

9.     اغلب تاريخچه اي از کوليک نوزادي و سابقه سندرم روده تحريک پذير در خانواده مثبت مي باشد.

پاتوژنز

1.     اختلال موتيليتي در روده

2.     کاهش چربي رژيم غذايي که براي کاهش زمان ترانزيت روده ضروري مي باشد.

3.     افزايش مصرف مايعات که به علت ترس از بروز دهيدراتاسيون بوده و اين امر سبب تشديد و ضعيت مي گردد.

4.     سوء جذب کربو هيدرات ها يا افزايش در مرف قند ( سوکروز ، فروکتوز ،و سوربيتول ) که سبب اسهال اسموتيک مي شود.

5.     افزايش اسيد هاي صفراوي در مدفوع

تشخيص افتراقي

1.     سوءجذب ناشي از نارسايي پانکراس

الف. اين بيماران به طور شايع تحريک پذير و بي اشتها هستند.

ب. مدفوع بدبو و چرب مي باشد.

ج. اختلال وزن گيري و ديستانسيون شکم وجود دارد.

د.آنمي ،کمبود ويتامين ها و هايپو پروتئينمي ديده مي شود.

2. بيماري سلياک يا آسيب هاي مخاط روده

الف. اين بيماران ساير علائم سوء جذب مانند اختلال رشد را دارند.

ب. تست هاي اسکرين خوني در تشخيص کمک کننده مي باشد.

3. آلرژي غذايي

الف. اسهال ، استفراغ و خون در مدفوع ديده مي شود.

ب. سابقه آتوپي در خانواده مثبت مي باشد.

ج. اختلال وزن گيري و رشدوجوددارد.

د. سابقه اگزما و بيماري آلرژيک تنفسي، کهير و رينيتآلرژي ديده مي شود.

ه. از دست دادن پروتئين در روده ممکن است سبب هايپو پروتئينمي و ادم گردد.

4. عدم تحمل لاکتوز

الف. کمبود اوليه و ژنتيکي لاکتاز در کودکان خردسال نادر بوده و در سنين بالاتر بروز مي نمايد.

ب. کمبود ثانويه لاکتاز به دنبال گاستروانتريت به صورت گذرا رخ مي دهد و در مدت دو هفته بهبود مي يابد.

 5. عفونت ژيارديوزيس

الف. اسهال آبکي و بدبو

ب. نفخ و ديستانسيون شکم

ج. به کمک آزمايش مدفوع يا مايع دئودنوم ممکن است تشخيص داده شود.

د.معمولاً از طريق آب آلوده منتقل مي گردد اما مي تواند انتقال از شخص به شخص نيز داشته باشد.

6.     داروها به خصوص آنتي بيوتيک ها از علل شايع اسهال در هر سني مي باشند.

7.      بيماري هاي التهابي روده

الف. مدفوع حاوي موکوس و خون مي باشد.

ب. درد شکم و ساير علايم خارج روده اي ممکن است ديده شود.

 

درمان

1.     افزايش مصرف چربي در رژيم غذايي ( 35 تا 40 درصد از توتال کالري ) مانند استفاده از شير کامل به جاي شير کم چرب و نيز استفاده از پنير و ماست توصيه مي گردد.

2.      کاهش مصرف مايعات

3.     خودداري از مصرف فروکتوز و سوربيتول ( کاهش مصرف آب ميوه در حد 4 تا 6 انس و گاهي يک ترايال حذف کامل آب ميوه ) توصيه به حذف آب ميوه ، به خصوص آب سيب و هلو و جايگزيني آب انگور سفيد يا آب به جاي آن

4.     مصرف متعادل فيبر در رژيم غذايي (مانند حبوبات، غلات ،و نان ها).

5.     ادامه مصرف رژيم غذايي نرمال متناسب با سن بيمار.

6.     اطمينان دادن به والدين در خصوص بي خطر بودن اين نوع اسهال همراه با توصيه هاي لازم در خصوص پيگيري وضعيت رشد وزني و قدي.

7.     نياز به تجويز هيچ گونه دارويي نمي باشد.

8.     به والدين شرح داده شود که عارضه جدي وجود ندارد و اين رخداد زمينه ساز بيماري هاي التهابي روده يا اسهال مزمن در سن بلوغ نمي باشد.

9.     اغلب کودکان تا سن چهل ماهگي خود به خود بهبود مي يابند.

10.            در مقالات اخير تأثير پروبيوتيک ( مانند لاکتوباسيلوس رامنوس و ساکارو مايسيس بولاردي ) و پره بيوتيک ها در تعادل سيستم گوارشي مطرح شده است.

11.            استفاده از ترکيبات دارويي مانند لوپرومايد توصيه نمي گردد.

RTefrence

1.   Treem, William. Chronic Nonspecific Diarrhea of childhood. Clinical Pediatrics.July, 1992.

2.   Vanderhoof JF. Chronic Diarrhea. Pediatrics in Review. 1998; 19:418-422.

3.   Liacouras and Baldassano Is it toddlers diarrhea? Contemporary Pediatirics Sept 1998

4.   Thmas DW , Greer FR . Probiotics and prebiotics in pediatrics . Pediatrics Dec. 2010; 126(6): 1217-31.