بر گرفته از مجموعه مقالات هفتمين همايش بيماري هاي شايع گوارش و کبد کودکان

 

شير خشک هاي رژيمي

پروفسور محمد حسین سلطان زاده

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

طی دوره بالینی عفونی از میوکلینیک آمریکا

 

فرمولاها را مي توان بر اساس محتواي چربي و يا نوع قند آن تقسيم بندي نمود . بر اساس نوع پروتئين چهار نوع شير خشک وجود دارد:

1.     Cows milk based formula

2.     Soya based formula

3.     Hydrolyzed Cow’s milk formula

4.     Chemically defined formula

 

1.     فرمولاهايي که بر پايه شير گاو تهيه شده اند در شير خواران محروم از شير مادر استفاده مي شوند.

2.     فرمولاهاي بر پايه پروتئين سويا در شير خواراني که قادر به تحمل پروتئين شير گاو و يا قند لاکتوز هستند ، استفاده مي شوند و حدود 25% فرمولاهاي مصرفي شير خواران را به خود اختصاص دادهاند. متداولترين شير مورد استفاده در اين گروه از فرمولاها شامل Isomil و Prosobee  است . با توجه به عدم کافي بودن مقدار متيونين در اين فرمولا ها که از اسيد آمينه هاي ضروري براي شير خواران مي باشد ، به شير خشک هاي بر اساس پروتئين سويا اين اسيد آمينه ضروري اضافه شده است. قند موجود در اين فومولا ، سوکروز و پليمر گلوکز است ، بنابراين مي توان از اين فرمولا ها در بيماران مبتلا به گالاکتوزمي و آن ها که کمبود آنزيم لاکتاز دارند هم استفاده نمود. انديکاسيون ديگر استفاده از اين فرمولاها آلرژي به پروتئين شير گاو مي باشد ( IgE mediated ) ولي در بيماران مبتلا به Cow’s milk protein induced enterocolitis که بيماري Cell mediated  هست ، توصيه نمي شود زيرا که حدود 50-30% از اين بيماران به پروتئين سويا نيز واکنش نشان مي دهند.

3.     فرمولاهايي که پروتئين هيدروليز دارند. اين فرمولاها فاقد لاکتوز بوده و به دليل اينکه پروتئين آن ها از پپتيد هاي کوچک و آمينو اسيد ها تشکيل شده کمتر از شير هاي معمولي باعث بروز واکنش هاي ايمونولوژيک مي شوند. چربي موجود در اين شير ها مخلوطي از اسيد هاي چرب با زنجيره متوسط و بلند است . بنابراين بر اين اساس هم به چند دسته تقسيم مي شوند:

فرمولاهاي با پروتئين هيدروليز و اسيد هاي چرب با زنجيره بلند مثل Nutramigen

فرمولاهاي با پروتئين هيدروليز و اسيد هاي چرب با زنجيره بلند و متوسط مثل Alimentum و Progestimil

4 . Chemically defined formula  : شير خشک هايي هستند که پروتئين آن ها فقط از اسيدهاي آمينه تشکيل شده و پپتيد ندارند. اين شير ها نيز فاقد لاکتوز بوده و قند آن ها پليمر گلوکز ( شربت ذرت ) است.چربي موجود در آن ها مخلوطي از اسيد هاي چرب با زنجيره متوسط و بلند است . در اين گروه مي توان به شير خشک هاي Neocate و   Vivonexاشاره  نمود. از اين فرمولا در موارد حساسيت بسيار شديد به پروتئين استفاده مي شود. اسيدهاي چرب با زنجيره متوسط به جاي ورود به مجراي لنفي روده مستقيم وارد جريان خون پورت شده و به کبد مي رسند. بر اين اساس فرمولاهايي با ميزان بالاي اسيد هاي چرب با زنجيره متوسط ساخته شده که در بيماران مبتلا به سوء جذب شديد ، انسداد مجاري لنفاوي و شيلوتوراکس مورد استفاده قرار مي گيرند.Poragen مثالي از اين گروه فرمولاها است. اين شير خشک فاقد لاکتوز و حاوي سوکروز و پليمر گلوکز است ولي پروتئين آن کازئين بوده و در موارد عدم تحمل به پروتئين شير گاو مناسب نمي باشد.